Mamy 10 jubileuszową edycję Polskiej Grupy Raka Płuca. Co się zmieniło przez ten czas w leczeniu raka płuca?
Zmieniło się bardzo dużo i to we wszystkich obszarach tzn. w procesie diagnostycznym, w leczeniu chirurgicznym, systemowym oraz w radioterapii. Leczenie raka płuca dziś i dziesięć lat temu to epoka, to jest niewątpliwie dostrzegalny postęp. Jeżeli chodzi o diagnostykę, to mamy w tej chwili szeroko dostępne badanie PET. Jeszcze kilka lat temu nie było ono tak dostępne i było z nim dużo trudności. Mamy dziś bardzo dobrą diagnostykę śródpiersia, polegającą na biopsji węzłów chłonnych za pomocą ultrasonografii wewnątrzoskrzelowej. Dziesięć lat temu nie była ona tak powszechnie dostępna. Dopiero ostatnie lata przyniosły olbrzymie przyspieszenie w tym obszarze. Następnie zostały wprowadzone nowe techniki, jak bronchoskopia nawigacyjna, także kiedyś nie dostępna. W obszarze diagnostyki można też powiedzieć o nowoczesnych tomografiach komputerowych; rezonans magnetyczny też jest znacznie lepszy niż dekadę temu. To wszystko wspomaga diagnostykę. Trzeba również wspomnieć, że wprowadzono program intensywnego wczesnego wykrywania raka płuca, który przyczynił się w wielu wypadkach do wykrycia wczesnych postaci, co dało szansę tym pacjentom na wyleczenie. W leczeniu chirurgicznym w tym okresie wprowadzone zostały nowe sposoby leczenia, takie jak mało inwazyjne leczenie raka płuca, co jest z dużą korzyścią dla pacjentów, ponieważ pozwala im szybciej wrócić do aktywności. A z onkologicznego punktu widzenia szybciej można zastosować leczenie uzupełniające. Jeżeli chodzi o leczenie onkologiczne, to mamy nowsze leki. Coraz powszechniejsza jest w tej chwili tzw. terapia celowana, która opiera się na badaniach molekularnych nowotworu. Tu trzeba wrócić do diagnostyki. Czyli w tej diagnostyce dokonujemy oceny nie tylko tej klinicznej, ale także patomorfologicznej. W ciągu tego 10-lecia bardzo znaczący i dostrzegalny postęp dokonał się również w tej diagnostyce patomorfologicznej. Dzisiaj bez dobrego rozpoznania patomorfologicznego praktycznie nie można podjąć skutecznego leczenia. Zatem, dużo precyzyjniej diagnozujemy pacjentów i możemy dobrać terapię do odpowiedniego przypadku. Radioterapia to kolejna dziedzina onkologii przyczyniająca się do poprawy wyników leczenia. To są oczywiście bardzo nowoczesne aparaty do napromieniania. Równocześnie w tym okresie rozwinęła się radiochirurgia. Są to urządzenia pozwalające bardzo precyzyjnie niszczyć sam guz. Stąd bierze się porównanie z chirurgią, choć oczywiście nie ma z nią nic wspólnego. Jest to znaczący postęp, który w chwili obecnej pozwala na leczenie chorych zdyskwalifikowanych do leczenia operacyjnego, ale u których stwierdza się wczesną postać raka płuca. Chorzy ci 10 lat temu nie mieli taj możliwości. Dziś można ich bardzo skutecznie leczyć.
Czy wśród społeczeństwa nadal istnieje przekonanie, że rak płuca to wyrok?
Tego typu poglądy biorą się stąd, że wiele nowotworów wykrywanych jest zbyt późno. Jeżeli nowotwór wykryty jest zbyt późno, to niewiele można zrobić. Aczkolwiek, dziś dzięki nowoczesnym sposobom leczenia systemowego, czyli tej terapii wysublimowanej, celowanej, nawet w zaawansowanych postaciach można znacznie wydłużyć czas życia pacjenta. Opinie obiegowe funkcjonują od lat. Starsze pokolenie pamięta tego typu sformułowania, że rak nie lubi noża, albo jak „wpuści się powietrze”, to rak będzie się rozwijał szybciej. Te opinie brały się z tego, że terapia była podejmowana zbyt późno. I cokolwiek by się nie zrobiło, to taki chory nie miał szans. Choremu można pomóc, ale trzeba pamiętać o tym, że najważniejsze jest zapobieganie, a nie leczenie. A więc to na co powinniśmy zwrócić uwagę, to na walkę przede wszystkim z paleniem. W niektórych miejscach tak szeroko reklamowane papierosy elektroniczne nie są zdrowe i też mają wpływ na rozwój bardzo wielu chorób. Zatem, dzisiaj jesteśmy bardziej skuteczni w leczeniu raka płuca, ale bez względu na to jak będziemy skuteczni, trzeba pamiętać o zapobieganiu. Jeżeli oceniamy ten okres 10-letni, to trzeba też pamiętać o postępie, jaki się dokonał w propagowaniu zdrowego życia bez papierosa. W ciągu tych dziesięciu lat wielu Polaków przestało palić.
Jak to się przekłada na zachorowalność na raka płuca?
W związku z podejmowanymi działaniami i to nie od 10, ale nawet od 20 lat, obserwuje się spadek umieralności szczególnie wśród mężczyzn na raka płuca. U kobiet, niestety, takiej dobrej tendencji się nie obserwuje. W tej chwili rak płuca wśród chorób nowotworowych u kobiet, jest pierwszą przyczyną zgonów. Nie rak piersi, na którego kobiety chorują dużo częściej niż na raka płuca. Ale umierają dużo częściej z powodu raka płuca niż piersi.
Wspomniał Pan o różnych terapiach np. radioterapii, farmakoterapii. Mamy też nowe narzędzie – teleinformatykę.
Informatyka szeroko wchodzi do medycyny. Mamy teleradiologię, telepatologię, a takżę aplikację, który ma ułatwić pacjentowi życie w chorobie. Jest to program, który pozwala na zapoznanie się z wieloma sytuacjami, jeżeli dojdzie do zachorowania na raka płuca. Te informacje, jakie można uzyskać dzięki tej aplikacji pozwoli pacjentowi łatwiej przejść przez okres leczenia. Prócz tego będziemy jest też aplikacja wpływająca już na proces leczenia. To znaczy, że u chorych z zaawansowanymi postaciami choroby dzięki tej aplikacji postęp czy nawrót choroby jest wykrywany szybciej, a zatem można sprawniej wdrożyć leczenie. Już są doniesienia, że tego typu postępowanie pozwala na wydłużenie życia pacjentowi. Prócz tego pokazujemy aplikacje wspomagające pracę lekarzy, służące do konsultacji, oceny stopnia zaawansowania. To nowoczesne narzędzia, dzięki którym pacjentów będzie łatwiej leczyć, a lekarze też będą mieli łatwiejsze zadanie.
