Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do ministra zdrowia z prośbą o pilne stworzenie mechanizmu, który pozwoli pacjentowi uzyskać informację, o tym gdzie może uzyskać świadczenie zdrowotne, jeśli lekarz odmówił jego wykonania powołując się na klauzulę sumienia.
Przypomnijmy:
Naczelna Rada Lekarska wygrała sprawę przed Trybunałem Konstytucyjnym w dwóch zakresach związanych z odmową przez lekarza udzielania świadczenia zdrowotnego z powołaniem się na klauzulę sumienia.
Trybunał Konstytucyjny zgodził się z Naczelną Radą Lekarską, że obowiązek wskazania przez lekarza powołującego się na klauzulę sumienia realnych możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym jest niezgodny z Konstytucją RP dlatego, że w sposób nieproporcjonalny narusza wolność sumienia lekarza. Trybunał dodał, że naruszeniem wolności sumienia lekarza jest nałożenie na niego obowiązku udzielenia realnej pomocy w uzyskaniu tego świadczenia u innego lekarza. Ponadto Trybunał uznał, że lekarz nie ma dostatecznych podstaw do pozyskiwania informacji, którzy inni lekarze będą gotowi wykonać dane świadczenie, co więcej Trybunał uzasadnił, że pozyskanie takich danych mogłoby nawet odbywać się z naruszeniem prawa.
Trybunał podzielił zdanie Naczelnej Rady Lekarskiej, że niezgodne z Konstytucją jest ograniczenie możliwości powołania się przez lekarza na klauzulę sumienia „w innych przypadkach niecierpiących zwłoki” uznając, że zapis ten jest niezgodny z zasadą prawidłowej legislacji. Istotne jest również to, że Trybunał wyraźnie wskazał, że przy analizie zaskarżonego przez Naczelną Radę Lekarską przepisu nie potrafi zidentyfikować innego konkurencyjnego dobra, z racji którego ustawodawca ograniczył lekarzom wolność sumienia.
W uzasadnieniu Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, że postępowanie zgodnie z sumieniem jest obowiązkiem lekarza.
Dlatego RPO domaga się od Ministerstwa Zdrowia stworzenia mechanizmu, który pozwoli pacjentowi uzyskać informację, o tym gdzie może uzyskać świadczenie zdrowotne, jeśli lekarz odmówił jego wykonania powołując się na klauzulę sumienia. "Kwestia ta wymaga pilnego rozwiązania, ponieważ Trybunał nie odroczył terminu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu. W związku z tym, z dniem wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w polskim porządku prawnym nie będzie podmiotu, który byłby zobowiązany do wskazania takiemu pacjentowi innego lekarza, czy podmiotu leczniczego, który wykonałby takie świadczenie. Zdaniem Rzecznika, taka sytuacja narusza gwarancje zawarte w art. 68 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.
Na potrzebę rozwiązania tego problemu Rzecznik Praw Obywatelskich zwracał uwagę już w lipcu 2014 r. Wskazywał wówczas, że konieczna byłaby nowelizacja ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, polegająca na przeniesieniu obowiązku informowania o możliwości uzyskania świadczenia z lekarza na podmioty instytucjonalne wykonujące działalność leczniczą" - pisze na swojej stronie internetowej RPO.
