Barbara Mietkowska: Która choroba przenoszona w kontaktach seksualnych jest najgroźniejsza? Dlaczego nie wolno bagatelizować zakażeń?
Ewelina Sadecka: Groźna jest każda nieleczona choroba, ponieważ przynosi wiele strat. Prowadzi do znacznego pogorszenia stanu zdrowia, wpływa na samopoczucie i relacje miedzyludzkie. Ale przede wszystkim przyczynia się do przenoszenia jej na naszych partnerów seksualnych.
Bagatelizowanie problemu będzie zawsze skutkowało kryzysem zdrowotnym, ale także kryzysem w relacjach. Podejmując aktywność seksualną, nie przed wszystkimi zakażeniami można się ustrzec. Dlatego też niezbędna okazuje się wiedza o tym, jak się zabezpieczyć oraz o tym, że im szybciej wykryte zakażenie tym szybciej można je wyleczyć. A w przypadku HIV zahamować rozwój wirusa w naszym organizmie.
Wydaje się, że podstawowe środki ochrony przed zakażeniem są powszechnie dostępne. Dlaczego więc mamy do czynienia ze wzrostem zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową?
Można powiedzieć, że zawsze wzrostowi ilości zakażeń sprzyja brak wiedzy na temat chorób. W tym konkretnym przypadku istotny jest brak edukacji prowadzonej przez kompetentne osoby. Według ostatnich statystyk PZH w Polsce odnotowujemy wzrost zachorowań na kiłę, rzeżączkę, chlamydie. Część osób w ogóle nie zdaje sobie sprawy, jakie zagrożenie dla zdrowia stanowią te choroby oraz nie ma świadomości jak dochodzi do zakażenia. Do wzrostów przyczyniła się pandemia, ponieważ w okresie lockdownu ludzie się nie testowali. No i oczywiście wybuch wojny w Ukrainie. Wśród Ukraińców są osoby z nowo wykrytym zakażeniem HIV, ale też takie, które były wcześniej leczone i muszą kontynuować kurację w Polsce. Jednak, przed wojną i przed pandemią też odnotowywaliśmy stały wzrost nowo wykrytych zakażeń HIV. Wiąże się to zapewne ze zmianą stylu życia. Przy braku systemowej zróżnicowanej profilaktyki i edukacji nie możemy spodziewać się spadku zakażeń.
Czy zakażonych jest więcej w dużych miastach? Czy po okresie wakacyjnym zgłasza się do Fundacji więcej pacjentów? W jakim są wieku?
Zgodnie ze statystykami najwięcej zachorowań odnotowuje się w województwie mazowieckim. Jak mówi prof. Magdalena Rosińska z PZH, duże różnice pomiędzy województwami trzeba interpretować w kategoriach różnic w efektywności nadzoru epidemiologicznego. Na statystykę, duży wpływ może mieć także dostępność diagnostyki, ale też edukacja w tym zakresie w danej populacji. Do naszej Fundacji przychodzą osoby w wieku między 25 a 40 rokiem życia. I to świadczy o tym, że mają większą świadomość zagrożeń i są lepiej wyedukowane, choćby przez media społecznościowe. Osoby starsze, które nie poruszają się sprawnie po tych mediach przychodzą rzadziej.
Coraz więcej osób jest zakażonych wieloma chorobami naraz? Jak to możliwe?
Tak. Potwierdzają to publikacje medyczne i statystyki. Jeżeli jesteśmy zakażeni jedną z chorób przenoszonych w kontaktach seksualnych, to zwiększa ryzyko zakażenia się kolejną. Chociażby naderwanie kłykciny w przebiegu HPV może stanowić wrota zakażenia dla HIV. Najczęściej chorobami przenoszonymi w kontaktach seksualnych zarażamy się przez podejmowanie aktywności seksualnej bez zabezpieczenia. Są też inne drogi zakażenia a o nich mówi się zdecydowanie rzadziej. Może dochodzić do przeniesienia zakażenia rzeżączki lub wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV), przez wspólne siedziska w saunie. Zakażeniem grozi nieprzestrzeganie zasad higieny ze względu na wilgotne środowisko, dłuższą styczność oraz powstawanie mikrourazów. Kolejną rzeczą o której się nie mówi są zabawki/gadżety erotyczne, które powinny być dedykowane jednej osobie. W przeciwnym razie mogą one stanowić źródło zakażenia.
Co więc robić, jeśli zaczynamy podejrzewać, że w ten czy inny sposób mogło dojść do zakażenia, ale obawiamy się wizyty u lekarza z powodu wstydu?
Jednym z takich miejsc są Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne. Fundacja Edukacji Społecznej, w której działam, od 21 lat prowadzi działania edukacyjne w zakresie zdrowia psychicznego, psychoseksualnego, przeciwdziałania uzależnieniom od substancji psychoaktywnych oraz uzależnieniom behawioralnym. Zajmuje się kompleksową profilaktyką HIV oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową, oferując nieprzerwanie od 2004 r. bezpłatne i anonimowe testowanie. Fundacja w Warszawie prowadzi dwa Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne, w których bezpłatnie i anonimowo każda dorosła osoba może wykonać badanie w kierunku HIV, HCV oraz kiły. (Adresy punktów w Warszawie na dole tekstu).
Anonimowo tzn. że w ankiecie pacjent ma nadawany nr i podaje wymyślone przez siebie hasło, którym będzie opisana próbka krwi a potem wynik badania. Pobranie krwi do badania jest poprzedzone rozmową z doradcą, podczas której jest prowadzone poradnictwo/edukacja w zakresie chorób przenoszonych w kontaktach seksualnych. W trakcie tej rozmowy uzupełniana jest ankieta opracowana przez Krajowe centrum AIDS. Następnie pacjentowi w gabinecie zabiegowym pobierana jest krew. W przypadku HIV i HCV, zakażenia można wykluczyć bądź potwierdzić szybkim testem przesiewowym (wynik po 15 minutach), jeżeli minęło 12 tygodni od ryzykownej sytuacji. Szybki test w kierunku kiły daje wiarygodny wynik po 6 tygodniach od ryzykownej sytuacji.
W przypadku kiedy do ryzykownej sytuacji doszło w krótszym czasie, rekomenduje powtórzenie testów.
W przypadku HIV zakażenie można wykluczyć bądź potwierdzić wcześniej wykonując badania laboratoryjne. Już po 5-6 tygodniach od ryzykownej sytuacji uzyskujemy wiarygodny wynik. Wynik laboratoryjny klient odbiera następnego dnia roboczego.
Wyniki wydawane są przez doradcę. W przypadku wyniku dodatniego doradca informuje o możliwościach leczenia, podaje adresy, gdzie można się zgłosić w celu podjęcia leczenia. Informuje także o konieczności poinformowania swoich partnerów seksualnych o zakażeniu i powstrzymania się od kontaktów seksualnych do czasu wyleczenia zakażenia.
HIV, HCV oraz kiła to nie jedyne choroby przenoszone w kontaktach seksualnych, dlatego też jeżeli dana osoba ma objawy wskazujące na inne choroby, bądź obawia się zakażenia, informuję, że powinien zgłosić się do lekarza w celu potwierdzenia lub wykluczenia zakażenia.
Czy pojawiają się w Fundacji pary, które badają się przed podjęciem wspólnego życia, czy raczej ludzie krępują się stawiać takie warunki partnerowi?
Mamy coraz więcej osób świadomych zagrożeń zdrowotnych. Może testowanie się na choroby zakaźne osób, które chcą żyć w związku nie jest jeszcze bardzo powszechne, ale jest ich więcej niż kiedyś. Bardzo to popieram i zalecam. W punkcie zawsze mówię, że każdy kto decyduje się na zrobienie badań wykazuje się dużą odpowiedzialnością, robi to w trosce o siebie i w trosce o swojego partnera seksualnego. Jeżeli decydujemy się być w relacji, to powinna ona być oparta na obopólnym zaufaniu.
Objawy zakażenia niektórymi chorobami np. kiłą czy rzeżączką nie są od razu zauważalne. Czy kobiety nie powinny testować się częściej, szczególnie przed planowana ciążą i w trakcie jej trwania.
Tak to prawda. Zakażenie w niektórych przypadkach może przebiegać bezobjawowo, zatem, bez specjalistycznych badań trudno zauważyć rozwój choroby. Dlatego też podejmując ryzykowne kontakty seksualne, należy pamiętać o wykonywaniu badań przesiewowych.
W przypadku kobiet w ciąży, tak naprawdę każdy lekarz ma obowiązek poinformowania o możliwości wykonania badania w kierunku HIV. Powinien także wykonać badania w kierunku HCV i kiły. Badania powinny być wykonane do 10 tygodnia ciąży i miedzy 33-37 tygodniem ciąży. Niezwykle ważne jest badanie kobiet w ciąży, by zapobiec transmisji zakażenia na dziecko. Brak leczenia w tej sytuacji wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi dla matki i jej potomka.
Czy z Pani doświadczenia wynika, że pacjent otrzymujący wynik pozytywny testu od razu podejmuje leczenie, czy zwleka tłumacząc się wstydem?
To jest bardzo trudne pytanie. W pierwszym odruchu kiedy ktoś dowiaduje się o chorobie, to nie wierzy. Nie przyjmuje do wiadomości faktu zakażenia. Musi mieć czas na pogodzenie z tym wynikiem badania. Jest to mechanizm obronny, który u podstaw ma lęk. Niemniej klient poinformowany o metodach leczenia i negatywnych skutkach nieleczonego zakażenia, w konsekwencji deklaruje, że podejmie leczenie.
Czy każda choroba przenoszona w kontaktach seksualnych jest w dzisiejszych czasach uleczalna?
Tak, ale trzeba pamiętać o tym, że im wcześniej wykryte zakażenie tym łatwiej leczone. Nieleczona kiła może doprowadzić do śmierci. W przypadku wirusa HIV można opanować zakażenie, stosowane obecnie leki , które doprowadzają do zahamowania wzrostu wirusa w organizmie, a co za tym idzie do zahamowania rozwoju chorób wskaźnikowych. Dziś osoba żyjąca z HIV dzięki regularnemu przyjmowaniu leków ma niewykrywalny poziom wirusa w organizmie, to nie zakaża w kontaktach seksualnych. Podstawą sukcesu jest wczesne rozpoczęcie leczenia w przypadku wszystkich chorób przenoszonych przez kontakty seksualne. Podobnie jest z wirusem HCV.
Jak zapanować nad zwiększającą się ilością zakażeń. Czy to w ogóle jest możliwe?
Przede wszystkim konieczna jest edukacja w tym zakresie, zarówno wśród młodzieży, w szkołach jak i wśród osób dorosłych. Jej brak sprzyja podejmowaniu ryzykownych zachowań. Potrzebne są kampanie edukacyjne na dużą skalę, które będą zachęcać do odpowiedzialności nie tylko za własne zdrowie, ale także zdrowie innych. Kampanie dla różnych grup wiekowych. Należy zdjąć z uprawiania seksu odium wstydliwego tematu. Przecież w życiu człowieka współżycie jest zjawiskiem całkowicie normalnym. Jednocześnie należy edukować na temat ryzyka zdrowotnego, jakie jest z nim związane. Warto uświadamiać społeczeństwo o skuteczności badań profilaktycznych i zachęcać do ich regularnego wykonywania przez osoby, które mają ryzykowne kontakty seksualne. Testy na HIV i na inne choroby weneryczne, przenoszone w relacjach seksualnych i nie tylko powinny być ogólnie dostępne.
*Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczno funkcjonują przy:
ul. Marszałkowska 68/70 – Centrum, czynny od poniedziałku do piątku w godzinach od 16 do 20.
ul. Nugat 3- Ursynów, czynny od poniedziałku do piątku w godzinach od 16 do 2) oraz w soboty od godziny 10 do 14. W punktach są dostępne testy w kierunku HIV, HCV i kiły.
Warto przeczytać
