Dostęp do świadczeń z zakresu zdrowia psychicznego w ramach systemu ochrony zdrowia w Polsce wiąże się ze znacznymi trudnościami. Badania wykazały, że 60% pacjentów, którzy stwierdzili, że potrzebowali wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego, nie szukało pomocy, obawiając się stygmatyzacji. Na 100 tys. mieszkańców przypada zaledwie dziewięciu psychiatrów, co powoduje długi czas oczekiwania na wizytę u specjalisty. W Polsce udział zdrowia psychicznego w budżecie ochrony zdrowia wynosi 3,7 procent, co jest stosunkowo niskim wskaźnikiem w porównaniu z innym krajami Europy.
Polski rząd podejmuje istotne działania w celu przeprowadzenia reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego, ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Wśród polskich dzieci odnotowuje się jeden z najniższych wskaźników dobrostanu psychicznego, a jednocześnie jeden z najwyższych wskaźników prób samobójczych w Europie. W 2022 r. policja prowadziła dochodzenia w sprawach 2031 prób samobójczych, co oznacza wzrost o 148% w stosunku do 2020 r. Starając się zaspokoić tak duże potrzeby zdrowotne, w ciągu ostatnich czterech lat rząd czterokrotnie zwiększył wydatki na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży do ponad 1 mld zł.
Chcąc skorzystać ze świadczeń zdrowotnych, wszyscy pacjenci, bez względu na rodzaj dolegliwości czy choroby, pierwsze kroki kierują do poradni podstawowej opieki zdrowotnej. Włączenie świadczeń z zakresu zdrowia psychicznego do systemu podstawowej opieki zdrowotnej stanowi jedną z najbardziej skutecznych metod zaspokajania istniejących w tym zakresie potrzeb, ponieważ pozwala na wczesną identyfikację osób obarczonych wyższym ryzykiem problemów zdrowia psychicznego, przeprowadzenie szybkiej oceny i sprawniejsze kierowanie pacjentów do specjalistów.
Program mhGAP umożliwia lekarzom pierwszego kontaktu zdobycie wiedzy i umiejętności rozpoznania objawów często spotykanych zaburzeń zdrowia psychicznego, takich jak depresji, stresu, uzależnień i myśli samobójczych. Dzięki odbyciu specjalistycznego szkolenia lekarze zyskają więcej pewności w postępowaniu w tego typu przypadkach lub, w razie potrzeby, będą mogli sprawniej kierować pacjentów do psychologów i psychiatrów przyjmujących w środowiskowych ośrodkach zdrowia psychicznego. W początkowym okresie wdrażany będzie program pilotażowy w województwach podlaskim i mazowieckim z założeniem rozszerzenia programu na pozostałe województwa.
„Wdrożenie programu ułatwi dostęp do świadczeń z zakresu zdrowia psychicznego i sprawi, że lekarze rodzinni odgrywać będą ważną rolę, działając na pierwszej linii realizacji świadczeń zdrowia psychicznego w Polsce, co powinno odciążyć mocno przeciążony sektor opieki psychiatrycznej” - wyjaśnia dr Nino Berdzuli, dyrektor Biura WHO w Polsce i Specjalny Wysłannik WHO ds. działań na rzecz uchodźców z Ukrainy w państwach ich przyjmujących. „Wsparciem z zakresu zdrowia psychicznego objęci będą polscy pacjenci, a także duża liczba uchodźców ukraińskich. Zapewnienie świadczeń w dziedzinie zdrowia psychicznego i dobrostanu uchodźców ukraińskich staje się pilną potrzebą, którą dzięki szczodrej pomocy rządu USA, WHO stara się odpowiednio zabezpieczyć we współpracy z Ministerstwem Zdrowia.”
Źródło: Materiał prasowy WHO; zdjęcie: Agata Grzybowska
