Czy można zapobiegać zachorowaniu na raka jajnika? O tym z prof. Pawłem Blecharzem kierownikiem Klinika Ginekologii Onkologicznej z oddziału krakowskiego Centrum Onkologii rozmawia Iwona Schymalla.
Jakie są czynniki ryzyka w przypadku raku jajnika?
Wśród czynników ryzyka raka jajnika trudno wymienić takie, które możemy modyfikować w trakcie życia. Najważniejszym jest obciążenie w wywiadzie rodzinnym i związane z tym mutacje genetyczne, uszkodzenia genów przez nas dziedziczonych. Innymi, ale warto podkreślić, że znacznie słabszymi czynnikami ryzyka raka jajnika są: dieta bogata w tłuszcze, leczenie niepłodności, które zaczyna mieć szersze znaczenie w cywilizacjach zachodnich, hormonalna terapia zastępcza po okresie menopauzalnym. Trudno, poza obciążeniem rodzinnym, znaleźć taki czynnik mający istotny i duży wpływ na ryzyko zachorowania. Z kolei jeśli chodzi o czynniki zmniejszające ryzyko to mamy dowody na to, że przyjmowanie długotrwałe tabletek antykoncepcyjnych chroni przed rakiem jajnika tak też jest w przypadku dużej liczby ciąż, rzadziej na raka jajnika chorują również wegetarianki. Ale co ważne, w przypadku tabletek antykoncepcyjnych jest duże ryzyko innych niekorzystnych sytuacji zdrowotnych.
A czy istnieje profilaktyka raka jajnika? Badania przesiewowe?
Rak jajnika jest jednym z takich nowotworów, który łączy dwie niekorzystne cechy: brak wczesnych objawów charakterystycznych dla choroby, takich które mogłyby zaniepokoić kobietę oraz brak skutecznych badań mogących wcześniej wykryć chorobę. Niestety, w przypadku raku jajnika nie mamy skryningu, ani badań dzięki którym udałoby się wcześnie wykryć raka. Trwają duże badania nad tym, czy połączenie tego co najczęściej uważane jest za metodę wykrycia raka jajnika tzn. ginekologiczne przez pochwowe USG i pomiar niektórych markerów. Nie mamy jeszcze ostatecznych ich wyników. Myślę, że w ciągu najbliższego roku lub dwóch może trzech, duże brytyjskie badanie na wielotysięcznej grupie, da nam odpowiedź na pytanie: czy zmniejsza się śmiertelność kobiet poddanym tym badaniom.
Czy kobiety, które zachorują na raka jajnika mają w Polsce dostęp do nowoczesnych terapii?
Okazuje się, że pomimo dostępności nowoczesnego leczenia wciąż ogromna większość kobiet z rakiem jajnika, kwalifikujących się do tych metod, nie jest leczona. Tak dzieje się z różnych powodów, może gorszej dostępności, bo nie wszystkie ośrodki mają dostęp do tych programów, ale chyba także z braku systemu kierującego pacjentki z tą chorobą w odpowiednie miejsca. Podobnie jest z zabiegami operacyjnymi, które obecnie są na tyle wyrafinowane i skomplikowane, że trudno powiedzieć o szerokiej dostępności do nich.
