Gruźlica jest chorobą zakaźną, wywołaną przez prątki z grupy Mycobacterium tuberculosis complex. Przed początkiem pandemii COVID-19 gruźlica była na świecie główną przyczyną zgonów spowodowanych przez pojedynczy czynnik zakaźny. Najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płuc, ale choroba może rozwijać się również w innych narządach ciała.
W Polsce w 2021 roku zarejestrowano ponad 3,7 tys. zachorowań na gruźlicę. To o ponad 300 przypadków gruźlicy więcej niż w roku poprzednim i o prawie 3,9 tys. przypadków mniej w porównaniu z rokiem 2012. Wiadomo, że w 2022 roku liczba zarejestrowanych przypadków gruźlicy i zapadalność wzrosła w porównaniu z rokiem 2021, co świadczy najpewniej o ustępowaniu niekorzystnego wpływu pandemii COVID-19 na wykrywanie i zgłaszanie nowych zachorowań. Z kolei według WHO, na świecie na gruźlicę zachorowało w 2021 roku 10,6 mln osób. Istnieje przypuszczenie, że u 3 mln osób gruźlica nie została zdiagnozowana i nie była leczona.
Najważniejszym działaniem w walce z gruźlicą jest szybkie wykrywanie i skuteczne leczenie choroby. Większość osób chorych na gruźlicę wywołaną przez prątki wrażliwe na leki osiąga sukces leczenia. Jednocześnie obserwowany jest duży postęp metod diagnostycznych i terapii gruźlicy. Badania molekularne, stale doskonalone, pozwalają na szybkie wykrywanie prątków i sprawdzenie, czy drobnoustroje są wrażliwe na leki. Wprowadzono nowe leki przeciwprątkowe, które umożliwiły trzykrotne skrócenie czasu leczenia gruźlicy wielolekoopornej, z 18 do 6 miesięcy. Poprawia się także skuteczność leczenia tej groźnej postaci choroby. Wykorzystanie sztucznej inteligencji pozwala czytać badania radiologiczne płuc i rozpoznać zmiany, które mogą być skutkiem gruźlicy. Pozwala także na szybkie badania osób z grup ryzyka choroby.
Od lat trwają badania nowych szczepionek przeciwko gruźlicy. Wprowadzenie szczepionki bardziej skutecznej niż szczepionka BCG poprawi sytuację epidemiologiczną gruźlicy.
