Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) [właściwszą, choć rzadziej używaną nazwą jest: środkowoeuropejskie odkleszczowe zapalenie mózgu] to ostra choroba zakaźna ośrodkowego układu nerwowego, wywołana przez wirusy z rodziny Flaviviridae i najczęściej przenoszona przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus. Możliwe jest także zarażenie się drogą pokarmową – przez wypicie mleka zakażonej krowy, owcy lub kozy.
W Europie najwięcej zachorowań na KZM występuje w Austrii. W Polsce w 2011 roku odnotowano 222 przypadki. Szacuje się, że ok. 3–15 proc. występujących w naszym kraju kleszczy jest nosicielami wywołujących tę chorobę wirusów.
W Polsce regionem największej aktywności kleszczy jest województwo podlaskie. Jednak dane w tym zakresie są niedoszacowane i obszary endemiczne mogą występować również w innych miejscach Polski. Wbrew obiegowej opinii kleszcze nie występują tylko w lasach liściastych i mieszanych. Są równie popularne w parkach miejskich, na zielonych skwerach, łąkach, polach, czy nawet przydomowych ogródkach
Leczenie KZM ma jedynie objawowy charakter. Chorych, w przypadku których doszło do neuroinfekcji (zaburzeń świadomości i nastroju, oczopląsu, porażeń nerwów czaszkowych, niedowładów kończyn oraz śpiączki) leczy się w warunkach szpitalnych, nierzadko przez wiele tygodni.
Pacjenci, u których zdiagnozowano cięższe powikłania neurologiczne przeważnie wymagają wielomiesięcznej, często intensywnej rehabilitacji, wiążącej się zazwyczaj z wyłączeniem z życia zawodowego.
Z uwagi na skomplikowany proces terapeutyczny kleszczowego zapalenia mózgu szczególnego znaczenia nabiera profilaktyka. Może ona przybierać różne formy (szczelny ubiór, substancje odstraszające, tzw. repelenty). W przypadku „ugryzienia” istotne jest szybkie usunięcie kleszcza, ponieważ ryzyko przeniesienia chorób zwiększa się wraz z czasem jego bytowania w skórze.
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania KZM jest szczepienie ochronne. Na polskim rynku zarejestrowane i dostępne są dwie szczepionki (każda z nich występuje w wersji dla dzieci i dorosłych).
Kompletne szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu wymaga podania trzech dawek szczepionki, przy czym dwie pierwsze wykonuje się w miesiącach zimowych lub wczesną wiosną regularnie w odstępie od jednego do trzech miesięcy. Trzecie szczepienie wykonane przed rozpoczęciem następnego sezonu wzmożonych zachorowań, kończy tak zwaną immunizację podstawową i zapewnia odporność poszczepienną na co najmniej 3 lata.
Istnieje również alternatywny schemat szczepienia, który daje możliwość uzyskania ochrony poszczepiennej w krótszym czasie. Drugą dawkę otrzymuje się już po dwóch tygodniach od pierwszej, zaś trzecią (ostatnią) od pięciu do dwunastu miesięcy od drugiej.
Niezwykle ważne jest, aby nawet osoby zaszczepione przeciwko KZM nadal stosowały inne metody zapobiegania chorobom odkleszczowym (jak wspomniane wyżej repelenty i właściwie chroniącą odzież). Częstszą od KZM chorobą przenoszoną przez kleszcze jest bowiem borelioza, na którą wciąż nie ma skutecznej szczepionki (wprowadzona na amerykański rynek w 1998 r. szczepionka została po 4 latach wycofana).
Źródło: materiały prasowe
