9 marca 2022 r. powstała Koalicja na rzecz opracowania standardów leczenia depresji lekoopornej w Polsce. W działaniach Koalicji uczestniczą eksperci zaangażowani w walkę z depresją w Polsce, tj. klinicyści z obszaru psychiatrii, eksperci zdrowia publicznego i epidemiologii oraz przedstawiciele organizacji pacjentów.
W ramach prac Koalicji powstał dokument: „Stanowisko Instytutu Ochrony Zdrowia w sprawie leczenia depresji lekoopornej w Polsce” (do pobrania tutaj).
Celem Stanowiska jest zwrócenie uwagi profesjonalistom medycznym oraz przedstawicielom administracji państwowej na sytuację pacjentów z depresją lekooporną w Polsce w kontekście możliwości, jakie dają nowoczesne metody farmakoterapii.
Według diagnozy autorów Stanowiska, pomimo wprowadzenia Narodowego Programu Zdrowia Psychicznego, dostęp do kompleksowej opieki psychiatrycznej w Polsce nie poprawił się znacząco. Szczególnie pilnej interwencji, z uwagi na rosnącą liczbę przypadków zachorowań, jest depresja. Niski poziom świadomości społecznej na temat zaburzeń psychicznych, w tym depresji, stygmatyzacja chorych i utrudniony dostęp do opieki psychiatrycznej prowadzą do znacznego niedodiagnozowania depresji w Polsce. To groźne zjawisko, gdyż brak diagnozy lub opóźniona diagnoza, postawiona w zaawansowanym stadium choroby, mogą prowadzić do zwiększonej liczby samobójstw u pacjentów z depresją. Szczególne niezaspokojenie potrzeb widoczne jest w populacji pacjentów z depresją lekooporną (30% przypadków depresji). Brak jasno zdefiniowanego modelu opieki nad pacjentem z depresją lekooporną, uwzględniającego miejsce realizacji świadczeń, ścieżkę pacjenta, opiekę interdyscyplinarnego zespołu terapeutycznego oraz dostęp do bezpiecznych i skutecznych terapii sprawiają, że skuteczność leczenia depresji lekoopornej w Polsce jest znacząco niższa niż w krajach Europy Zachodniej.
Rekomendacje Instytutu Ochrony Zdrowia w zakresie zapewnienia choremu na depresję lekooporną pełnego dostępu do skutecznego i bezpiecznego leczenia:
- Z uwagi na znaczne rozpowszechnienie depresji oraz istotną częstość występowania przypadków opornych na leczenie (około 30% epizodów depresyjnych), a także znaczące skutki zdrowotne (wysokie ryzyko samobójstwa), społeczne i ekonomiczne, niezbędne jest opracowanie nowych algorytmów postępowania z pacjentem z depresją lekooporną, które zapewniłyby dostęp do bezpiecznych i skutecznych terapii, mogących w znaczący sposób wpłynąć na poprawę jakości życia chorych.
- Zapewnienie dostępu do nowoczesnej farmakoterapii, w tym z użyciem esketaminy w ramach programu lekowego w wybranych grupach pacjentów, spełniających kryteria kliniczne. Z uwagi na konieczność podawania leku pod kontrolą personelu medycznego, opracowanie programu lekowego powinno uwzględnić takie warunki podawania leku, które nie stanowią bariery dostępu dla pacjentów. Należy uwzględnić podawanie leku w warunkach ambulatoryjnych, co przyczyni się do ograniczenia kosztów pośrednich leczenia depresji lekoopornej.
- Dane epidemiologiczne wskazują na znaczne niedodiagnozowanie depresji w Polsce. Pacjent z depresją w pierwszej kolejności najczęściej zgłasza się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Celem poprawy wykrywalności depresji należy zwiększyć świadomość lekarzy POZ na temat depresji. Budowa świadomości lekarzy (zwłaszcza lekarzy POZ) na temat depresji powinna również uwzględniać zagadnienia dotyczące depresji lekoopornej, w tym rozpowszechnienia problemu, sposobu diagnostyki i metod bezpiecznego i skutecznego leczenia farmakologicznego, przy wykorzystaniu modelu opieki, który nie wiąże się ze stygmatyzacją pacjentów.
