Chodzi o brak możliwości uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla tych uczniów. Mogą oni uzyskać orzeczenie o zagrożeniu niedostosowaniem społecznym lub orzeczenie o niedostosowaniu społecznym. Niemniej jednak, możliwość ta obejmuje wyłącznie część uczniów, m.in. w przypadkach, w których ADHD występuje wraz z inną szczególną potrzebą edukacyjną. W pozostałych przypadkach można ubiegać się o opinię dokumentującą diagnozę hiperkinetycznego zaburzenia zachowania. Zdaniem wnioskodawczyni dokument ten nie uprawnia jednak do odpowiedniego wsparcia.
Wskazano również na konsekwencje braku możliwości uzyskania przez ucznia z ADHD orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego - wykaz subwencji nie zawiera hiperkinetycznego zaburzenia zachowania (ADHD). Oznacza to, że wyłącznie w przypadku, gdy uczeń z ADHD uzyska orzeczenie o zagrożeniu niedostosowaniem społecznym lub orzeczenie o niedostosowaniu społecznym, placówka edukacyjna będzie miała możliwość uzyskania dodatkowych środków na dostosowanie procesu edukacji do szczególnych potrzeb ucznia.
Tymczasem, Art. 70 Konstytucji RP przyznaje każdemu prawo do nauki oraz zobowiązuje władze publiczne do zapewnienia obywatelom powszechnego i równego dostępu do wykształcenia. A na podstawie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, Polska zobowiązała się do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami dostępu do wykształcenia bez dyskryminacji i na zasadach równych szans.
Zastępca RPO ZRPO zwrócił się do MEN z prośbą o stanowisko, zwłaszcza o wskazanie, czy analizowano kwestię umożliwienia uzyskiwania przez uczniów z ADHD orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego wyłącznie na podstawie diagnozy stwierdzającej hiperkinetyczne zaburzenia zachowania oraz czy zbadano kwestię dostosowania wysokości subwencji do kosztów zwiększenia dostępności procesu edukacji dla uczniów z ADHD.
Do Biura RPO wpłynęła odpowiedź Izabeli Ziętki, podsekretarz stanu w MEN.
- Trwające Prace: Ministerstwo prowadzi prace nad zmianą systemu wsparcia dla uczniów z ADHD i innymi zaburzeniami, które będą realizowane we współpracy z sektorami zdrowia, pomocy społecznej i rodziny. Celem jest dostosowanie wsparcia do indywidualnych potrzeb dzieci.
- Model Biopsychospołeczny: Nowy model oceny potrzeb edukacyjnych będzie oparty na podejściu biopsychospołecznym, uwzględniającym interakcje między cechami dziecka a jego środowiskiem. Diagnoza medyczna będzie tylko jednym z elementów analizy, obok stanu zdrowia, zasobów i barier w środowisku szkolnym.
- Wsparcie i Szkolenia: MEN analizuje wyniki zakończonych projektów i zbiera propozycje od różnych instytucji. Trwają prace nad przepisami wspierającymi szkoły. Nauczyciele będą dalej szkoleni w zakresie pracy z uczniami o różnych potrzebach, w tym z ADHD.
- Finansowanie: Finansowanie kształcenia specjalnego należy do kompetencji samorządów terytorialnych, które dysponują subwencjami i dochodami własnymi. Subwencje oświatowe nie pokrywają w pełni kosztów kształcenia, co wymaga elastycznego zarządzania środkami przez samorządy.
MEN pracuje nad kompleksowym systemem wsparcia, uwzględniającym różnorodne potrzeby uczniów z ADHD, jednak pełne finansowanie zależy od samorządów.
Źródło: RPO
