– Pakiet ma rozszerzyć podmiotowość młodego pacjenta w gabinecie lekarskim. W tym momencie funkcjonujemy w skostniałym systemie sprzeczności. Osoba, która ukończyła 15 lat może podjąć odpowiedzialną decyzję o współżyciu, ale nie może na przykład, mając 16 lat, samodzielnie udać się do ginekologa, pediatry czy psychiatry. Widzimy też takie potrzeby ze strony rodziców i opiekunów. Muszą oni reorganizować kalendarz, aby pójść z 17-latkiem z bólem gardła do pediatry. Chcemy dać tym osobom większą podmiotowość i sprawczość – podkreśla Dominik Kuc.
Pakiet Młodego Pacjenta/ki ma młodym pacjentom umożliwić decydowanie, czy chcą w obecności rodzica, czy samodzielnie skorzystać z pomocy lekarza, a konkretnie z trzech grup specjalistów: pediatrów, ginekologów i psychiatrów. Propozycje dotyczą wyłącznie publicznej ochrony zdrowia.
Pierwszy punkt dotyczy specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym. Intencją twórców jest to, by młodzi ludzie od 15. roku życia mogli samodzielnie korzystać z konsultacji psychologów, terapeutów i psychiatrów.
Drugi punkt odnosi się do zdrowia reprodukcyjnego i tego, by dziewczyny od 15. roku życia miały możliwość samodzielnej konsultacji oraz wykonania podstawowych badań u ginekologa. Ważne jest też zagwarantowanie poufności w gabinecie.
Trzeci punkt skupia się wokół najprostszych problemów zdrowotnych – chodzi o swobodny dostęp do opieki pediatrycznej i interwencji związanych np. z przeziębieniem, bólem brzucha czy gardła lub podstawową diagnostyką. W tym punkcie znajduje się także zdrowie młodych mężczyzn (np. badanie okolic intymnych) czy dostęp do szczepień nieobowiązkowych (takich jak np. przeciwko HPV).
Dodatkową kwestią propozycji jest zmiana wieku zgody kumulatywnej (rodzic + młoda osoba). Od 13. roku życia dziecko uzyskuje tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Przykładowo, już od 13. roku życia młody człowiek może wyrażać zgodę na przetwarzanie swoich danych. Pakiet proponuje obniżenie wieku zgody kumulatywnej do przedziału wiekowego 13-15
– Uznanie podmiotowości dziecka to także okazanie szacunku dla czasu jego rodzica i umiejętności wychowawczych. Nie chce nam się wierzyć, że rodzice wychowują młodzież, która nie potrafi samodzielnie umówić się na wizytę i porozmawiać o swoich dolegliwościach - argumentuje lek. Klara Nadolska, współautorka pakietu.
– Dobry lekarz, niezależnie od tego, kto podejmuje decyzję - dziecko czy dorosły, zaproponuje proces leczenia zgodnie z jego najlepszą wiedzą. Musimy zapewnić młodym ludziom samodzielny dostęp do konsultacji, badań oraz procesu leczenia, bowiem lekarz patrzy na swojego pacjenta holistycznie. Już podczas pierwszej wizyty często mamy do czynienia jednocześnie z wywiadem, badaniami oraz propozycją najlepszej terapii. Warto podkreślić, że nastolatek już teraz może dbać o swoją intymność i poprosić lekarza, by rodzic czy opiekun nie był obecny w czasie badania medycznego. Także sam lekarz może uznać, że obecność opiekuna prawnego nie jest wskazana. Powinniśmy kontynuować ten proces i zwiększać autonomię młodego pacjenta – dodaje.
Obecne regulacje wynikają przede wszystkim z Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, czy Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Kodeks cywilny wskazuje, że pełną zdolność do czynności prawnych nabywamy dopiero od 18. roku życia. Pakiet ma na celu poszerzyć zakres ograniczonej zdolności.
Propozycje Pakietu Młodego Pacjenta/ki wymagają rozwiązań ustawowych w kilku punktach.
– Należy podkreślić rażącą niekonsekwencję ustawodawcy, który przyznając pełną samodzielność w decyzji dotyczącej m.in. współżycia seksualnego osobom od 15. roku życia – na etapie późniejszym – ogranicza ją w sferze bezpośrednich skutków dotyczących np. uzyskania recepty na środki antykoncepcyjne, szczepienia przeciw HPV czy leczenia chorób wenerycznych – wskazuje Robert Lisiewicz, szef zespołu prawnego Fundacji GrowSPACE.
– Postulowanym rozwiązaniem powinna być liberalizacja przepisów, polegająca na zwiększeniu elastyczności w podejmowaniu decyzji medycznych – poprzez przyznanie pełnej samodzielności pacjentkom i pacjentom w wieku od 15 do 18 roku życia z jednoczesnym przeniesieniem obecnej już dziś zasady tzw. zgody kumulatywnej dla osób w wieku od 13 do 15 roku życia – podkreśla.
oprac. z wykorzystaniem notatki prasowej GrowSpace
