Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się do składu siedmiu sędziów z pytaniem prawnym w sprawie dotyczącej świadczenia pielęgnacyjnego (sygn. akt I OPS 1/25). Sprawa wynikła ze skargi kasacyjnej obywatelki na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dotyczący odmowy przyznania jej tego świadczenia.
Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił swój udział w tym postępowaniu i wnosi o podjęcie przez NSA uchwały, która rozszerzy prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na osoby faktycznie sprawujące opiekę nad osobą z niepełnosprawnością, gdy współmałżonek tej osoby - mimo braku orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - nie jest w stanie realnie sprawować opieki, np. ze względu na swój wiek (ukończone 75 lat) lub inne obiektywne przeszkody.
Obecnie przepisy (art. 17 ust. 1 pkt 4 oraz art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych) ograniczają prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla osób opiekujących się małżonkiem tylko w sytuacji, gdy ten posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. RPO argumentuje, że takie podejście jest zbyt rygorystyczne i nie uwzględnia indywidualnych okoliczności życiowych, co może prowadzić do sytuacji, w której osoby faktycznie sprawujące opiekę nie otrzymują należnego im wsparcia.
Zdaniem RPO kluczowe jest uznanie, że prawo do świadczenia pielęgnacyjnego powinno przysługiwać również w sytuacjach, gdy współmałżonek osoby wymagającej opieki - mimo braku orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - nie jest w stanie sprawować realnej i efektywnej opieki. Rzecznik podkreśla, że wyłączne oparcie decyzji na kryterium formalnym (orzeczeniu o niepełnosprawności) może prowadzić do krzywdzących rozstrzygnięć.
NSA rozstrzygnie kwestię, czy dotychczasowa interpretacja przepisów jest zgodna z zasadami sprawiedliwości społecznej i ochrony praw osób z niepełnosprawnościami. Decyzja sądu będzie miała istotne znaczenie dla setek osób opiekujących się bliskimi i oczekujących na wsparcie państwa.
Źródło: RPO
