O leczeniu, przyczynach występowania, trudnej diagnozie i możliwościach skutecznego leczenia dny moczanowej z prof. Eugeniuszem Kucharzem, prezesem Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, rozmawia Iwona Schymalla.
Iwona Schymalla: Czym jest dna moczanowa i jakie są jej przyczyny?
prof. Eugeniusz Kucharz: Jest to choroba metaboliczna, tzn. zaburzeń przemian zachodzących w organizmie. Istotą jej jest odkładanie moczanu sodowego, naturalnego produktu normalnie eliminowanego z organizmu jako produkt przemiany azotowej w różnych tkankach, przede wszystkim w chrząstkach, stawach, ale także tkankach miękkich (skóra, tkanka podskórna).
Jakie są przyczyny tej choroby?
Prawdopodobnie jest to zespół o wielu przyczynach. W pewnym odsetku jest to choroba dziedziczna albo skłonność do niej. Są też jej warunkowania dietetyczne i pewne choroby współistniejące i sprzyjającej jej występowaniu jak nadciśnienie, cukrzyca, otyłość.
To jest choroba należąca do grupy chorób reumatycznych. Słyszałam, że często jest mylona z innymi. Są wielkie problemy z jej diagnozowaniem.
To bardzo stara choroba, opisywana już w czasach Hipokratesa. Potem opisywana w literaturze pięknej, ponieważ wielu bohaterów powieści, a także postaci historycznych chorowało na nią. Czasami zapomina się o niej lub traktuje jak chorobę, która występowała kiedyś. Wobec faktu, że występuje ona u ludzi starszych, a społeczeństwo starzeje się przecież, oraz nastąpiły zmiany trybu życia i żywienia, wszystko to sprawia, że ta choroba znowu staje się problemem zarówno w Europie, jak i Stanach Zjednoczonych.
Czy możemy powiedzieć, jak dużym staje się problemem?
Nie ma statystyk, ale myślę, że będzie ona drugą lub trzecią w częstości występowania chorób zapalnych narządów ruchu.
Zgodnie z tym co P. Profesor powiedział, jest to więc liczna grupa, która w związku ze starzeniem się będzie się jeszcze powiększać. Czy skuteczne leczenie dny moczanowej jest kluczową sprawą?
Tak. Jest to choroba stosunkowo poznana, jak na choroby reumatyczne broniące swoich tajemnic. Mamy czynniki, które zarówno hamują wytwarzanie, jak i zwiększają wydalanie kwasu moczowego. Bilans jest taki, że w organizmie jest go mniej. Poza tym znamy czynniki sprzyjające tej chorobie takie jak: otyłość, dieta, niektóre leki, sposób odżywiania.
Ale są też takie leki jak, uważany za skuteczny, allopurinol. Mówi się, że nie ma alternatywy dla leczenia tym preparatem. Jakie są jego wskazania i czy każdego pacjenta z dną moczanową można nim leczyć?
Allopurinol jest chyba najczęściej stosowanym lekiem przy dnie moczanowej, ale nie jedynym. Mówiąc o dnie moczanowej, musimy przede wszystkim uświadomić sobie, że jest to choroba o różnych postaciach. Czym innym jest ostra dna, zapalenie stawów, a czym innym napad dny, który wymaga przeciwbólowego i przeciwzapalnego leczenia. Czym innym z kolei jest bezobjawowa hiperurykemia, która może prowadzić do ostrego dnawego zapalenia stawów. Wreszcie czym innym jest dna guzkowa, która już uszkodziła (przez odkładający się kwas moczowy) narządy, w tym nawet może bardzo dramatycznie nerki, doprowadzając do konieczności ich dializ lub nawet przeszczepu. Allopurinol jest lekiem, który hamuje wytwarzanie kwasu moczowego. W chorobie tej stosujemy również leki zwiększające jego wydalanie, jeśli na danym etapie jest on przyczyną dny moczanowej. Wreszcie leki analogiczne, może nie chemicznie, ale w sensie mechanizmu działania allopurinolu, które też hamują zwiększone wytwarzanie kwasu moczowego i tym samym mogą ułatwiać wypłukiwanie. Allopurinol jest dobrym lekiem, aczkolwiek trudnym w stosowaniu, ponieważ musimy dostosować jego dawkę dla danego chorego, by była efektywna. Poza tym u części pacjentów lek jest nietolerowany ze względów np. alergicznych.
Skoro lek jest skuteczny, może potrzeba jest edukacji wśród lekarzy?
Myślę, że trzeba przypominać o dnie, żeby, tak jak powiedziałem, nie szła ona w zapomnienie. Uważam, że edukacja potrzebna jest w ogóle dla chorób reumatycznych i leczenia bardziej na poziomie lekarzy pierwszego kontaktu. Szacuje się, że 40 proc. pacjentów zgłaszających się do lekarza pierwszego kontaktu, robi to z powodu dolegliwości narządów ruchu. Myślę, że lekarz pierwszego kontaktu powinien być tym, który dokonuje selekcji pacjentów wymagających konsultacji specjalisty, jak i tym, który kontynuuje po specjaliście dalsze leczenie tego chorego. Bo, niestety, większość tych chorób jest przewlekła. Często towarzyszą pacjentowi do końca jego życia.
Dna moczanowa jako choroba przewlekła wymaga od pacjenta dyscypliny w przyjmowaniu leków.
Marzeniem każdego lekarza jest pacjent, który z nim współpracuje. To czasami trudne, ponieważ chory oczekuje magicznej tzw. złotej pigułki, którą zażyje i wszystko ustąpi. Niestety, tu jest kwestia zmniejszenia masy ciała, zmiany profilu lipidowego, leczenia nadciśnienia otyłości, zmiany diety. To stan, który łatwo uzyskać na krótki czas , kiedy jest silny ból, trudniej na całe życie.
