Z dr. Mateuszem Kuczabskim, ortopedą, o tym, skąd się bierze płaskostopie i jak temu zapobiegać, rozmawia Iwona Schymalla, redaktor naczelna Medexpress.pl
Iwona Schymalla: Panie doktorze, co powoduje powstawanie wad i defektów kończyn dolnych, bo to jest problem medyczny coraz częściej obserwowany wśród Polaków.
Dr Mateusz Kuczabski: Od 3 do 90 proc. zmian pojawia się już we wcześniejszym okresie dziecięcym. Z czego wynika ta rozbieżność? Z tego, że często nawet my lekarze popełniamy błędy w diagnostyce i oceniamy, że jest to płaskostopie, a nim nie jest. Pamiętajmy o tym, że u dzieci na początku jest płaskostopie fizjologiczne.
Przez kilka pierwszych lat życia jest płaskostopie fizjologiczne, a w którym momencie naszego życia zaczyna to być już patologia?
Zacząć niepokoić się należy wtedy, kiedy około 5.-8. roku życia stopa dziecka wygląda niewłaściwie. Jak to ocenić? Bardzo prosto – co jakiś czas robić zdjęcie dziecka o obserwować. Nogi szpotawe lub pałąkowate w początkowym okresie życia dziecka są naturalnym objawem fizjologicznym. Natomiast w okresie późniejszym należy już na to zwracać uwagę. Jeśli zaczynają się pojawiać wykoślawienia bucików – trzeba się zgłosić do specjalisty.
Co jest przyczyną tych defektów?
Bardzo różnie jest to interpretowane, także w piśmiennictwie światowym. Niektórzy mówią już o zmianach w łonie matki, według innych badań są to wady, które pojawiają się w okresie nieco późniejszym, kiedy pierwsze miesiące życia decydują o tym, jak się ta stopa uformuje. Stopa dziecka jest bardzo miękka, tam są same poduszeczki tłuszczowe. Jeśli na tym etapie namawiamy dziecko do wstawania, mimo że ono jeszcze nie chodzi – wtedy pojawia się problem.
Ogólna wiedza podpowiada, że obuwie, które nosimy, może być przyczyną powstawania płaskostopia. Czy to prawda?
Nie do końca jest to prawdziwe twierdzenie, bowiem zależy od tego, jakie jest to obuwie. Dziecko musi nosić obuwie takie, które jest dla niego bezpieczne i odpowiednie. But powinien być nieco większy, przynajmniej o jeden rozmiar, czubek buta powinien być uniesiony do góry, obcas minimum 5 mm u małego dziecka, u starszych może być nieco wyższy. O elastycznym podłożu. Obuwie o twardym podłoży powoduje deformacje.
Gdy te problemy wystąpią, w jaki sposób można je leczyć? Czy można cofnąć płaskostopie?
Najprostszym rozwiązaniem jest wcześniejsza profilaktyka, nie samo leczenie. Nie zmuszajmy dziecka do chodzenia, niech samo, w swoim rytmie wstanie i zacznie chodzić. Jeśli zacznie chodzić w 10.-15. miesiącu – to dobrze, nie poganiajmy go. Jeśli wystąpi płaskostopie, na pewno pomogą ćwiczenia. Ale najlepszym rozwiązaniem jest, żeby dziecko jak najdłużej samo chodziło po nierównej powierzchni, przemieszczało się samodzielnie bez większej pomocy, bez obcisłych sandałków. Dajmy spokój małemu człowiekowi – niech się rozwija swoim rytmem, wtedy nie będzie potrzebne leczenie. Jeśli natomiast problemy są od samego urodzenia, pozostaje leczenie operacyjne.
Czy płaskostopie może w konsekwencji powodować jakieś inne schorzenia medyczne?
Płaskostopie to tylko jedna z przyczyn tego, co pojawia się w wieku dojrzałym. Jeśli płaskostopie pojawia się u dzieci, dochodzi do zaburzenia osi kończyn, więc mogą się one wyginać w jedną lub drugą stronę (szpotawość, koślawość). To także zmiany w stawach biodrowych, ale odczuwają to dopiero osoby dorosłe. Konsekwencje będą rzutowały na stawy biodrowe, na kręgosłup, na wady postawy. Skolioza na przykład to nie tylko wada wynikająca z deformacji, ale też konsekwencje tego, co się działo w okresie dziecięcym.
Niektórzy twierdzą, że w starszym wieku może pojawić się płaskostopie. Czy jest to możliwe?
Jeśli płaskostopie pojawia się w wieku starszym, zawsze miało swoje podłoże w dzieciństwie – wtedy mówimy o płaskostopiu patologicznym, nie fizjologicznym i ono wymaga korekty. Natomiast nie bywa tak, żeby płaskostopie rozwijało się nagle u dorosłego człowieka, który nigdy wcześniej nie miał takiego problemu. Owszem, pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe typu ostroga piętowa, ale nie płaskostopie. Jednak zawsze zwracajmy uwagę na to, jak się przemieszczamy, jakiego obuwia używamy. Zadbajmy o dobrą jakość obuwia.
Panuje przekonanie, że jak najczęściej powinno się chodzić na bosaka, że to jest zdrowe dla stóp, że zapobiega płaskostopiu. Czy to prawda?
To prawda. Chodzenie na bosaka zwłaszcza po nierównym podłożu szczególnie latem jest zbawienne dla naszych stóp.
