Czy szpiczak mnogi to już choroba przewlekła? O tym z prof. Wiesławem W. Jędrzejczakiem kierownikiem Kliniki Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego rozmawia Alicja Dusza.
Jaka jest aktualna sytuacja chorych na szpiczaka mnogiego i jak wygląda jego leczenie w Polsce?
Leczenie szpiczaka w Polsce w ciągu ostatnich lat bardzo się poprawiło. Poprawiło się zresztą na świecie, dlatego to Polski również dotyczy. Liczba chorych na szpiczaka w Polsce zwiększyła się prawie dwukrotnie, a to oznacza, że pacjenci chorzy na szpiczaka, którzy wcześniej żyli przeciętnie trzy lata, teraz żyją blisko sześć. Przeciętnie więc w skali całego kraju zwiększyła się dwukrotnie przeżywalność chorych na tę chorobę, która cały czas jest niestety nieuleczalna.
Co z dostępnością do nowoczesnych leków w Polsce? Czy mamy z tym problem?
W medycynie jest tak, że zawsze są jakieś nowe leki, które nie są zarejestrowane albo refundowane. Ta sytuacja jest dynamiczna. W Polsce jest ona umiarkowanie dobra. To znaczy, część tych najważniejszych leków jest dostępna w ogóle dla wszystkich chorych w pierwszej linii. Inne z tych najważniejszych, zarejestrowanych leków, są dostępne począwszy od drugiej linii leczenia. W dodatku pojawiły się leki zarejestrowane w pierwszej linii, takie, jak bendamustyna, ale tak naprawdę są nam one potrzebne w trzeciej, czwartej i piątej linii, dlatego, że strategia leczenia przewlekłej choroby, której nie można wyleczyć, sprowadza się do tego, by maksymalnie przedłużyć życie choremu. To oznacza, że mamy do czynienia z kolejnymi nawrotami i za każdym razem potrzebujemy wyciągnąć „nowego królika z koszyka”, czyli nowy lek. Bendamustyna jest dla tych chorych właśnie takim nowym królikiem.
Co z pomalidomidem i lenalidomidem?
Lenalidomid to nowsza wersja leku zbliżonego do wcześniej wprowadzonego tolidomidu, który w zasadzie jest w Polsce dostępny bez ograniczeń. Ten lek jest dostępny dla chorych począwszy od drugiej linii leczenia. Wynika to z jednej strony z rejestracji leku, on do niedawna był tylko tak zarejestrowany. Ostatnio w Europie zarejestrowano go również w pierwszej linii, ale tylko dla części pacjentów, takich, którzy nie kwalifikują się do przeszczepienia komórek krwiotwórczych. Czyli, generalnie pacjentów starszych, powyżej siedemdziesiątego roku życia. W tym wskazaniu tek ten nie jest jeszcze w Polsce refundowany. Proces oceny opłacalności z punktu widzenia relacji między korzyściami, które przynosi wcześniejsze zastosowanie lenalidomidu a kosztami, jest w trakcie. Dopiero jak on się zakończy, ta decyzja refundacyjna będzie podejmowana przez Ministerstwo Zdrowia. Pomalidomid na razie nie jest jeszcze dostępny poza programem charytatywnym producenta leku. Myślę, że będzie wystąpienie o to, by lek ten refundować. Zobaczymy jak będzie przebiegać ocena korzyści wynikających z zastosowania leku. Ten lek ma tę zaletę, że działa również u chorych opornych na ten wcześniej wymieniony talidomid czy inne leki o innym mechanizmie działania, takie jak bortezomib czy carfilzomib.
Co dają te nowoczesne leki? Czy dzięki nim szpiczak mnogi może stać się chorobą przewlekłą?
Szpiczak mnogi od zawsze był chorobą przewlekłą u większości chorych. Jeżeli mówimy o przeciętnym przeżyciu niedawno wynoszącym trzy lata, to jak na nowotwór jest to choroba przewlekła. Dzięki wprowadzeniu najpierw talidomidu, potem bortezomibu i lenalidomidu stał się chorobą bardziej przewlekłą. Oczywiście walka trwa i idzie w dwóch kierunkach. Jeden kierunek to marzenie, póki co dalekie do zrealizowania, czyli wyleczalność tej choroby. Drugi, to robienie z tej choroby, choroby jeszcze bardziej przewlekłej, z którą człowiek będzie mógł przeżyć dziesięć a może piętnaście, dwadzieścia lat.
