Około 70-80 proc. chorych na raka jajnika zgłasza się do lekarza za późno mówi dr hab. Lubomir Bodnar z Kliniki Onkologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie, z którym rozmawia Alicja Dusza.
Po raz pierwszy organizowany jest w Polsce Miesiąc Świadomości Raka Jajnika. Do czego ta inicjatywa ma się przyczynić?
Po nowotworze piersi i trzonu macicy, rak jajnika jest obecnie jednym z najczęstszych nowotworów typowo kobiecych. Co roku dotyka coraz więcej Polek. Niestety, do niedawna rak jajnika uznawany był niemal za temat tabu. Z jednej strony dlatego, że jest jednym z nowotworów ginekologicznych, intymnych. Z drugiej – dlatego, że wykrywa się go zwykle dość późno i rokowania są wówczas gorsze niż w przypadku wczesnego wykrycia. Obchody Miesiąca Świadomości Raka Jajnika mają zwrócić uwagę naszego społeczeństwa na objawy, metody diagnostyki i leczenia tego nowotworu, a także zachęcić do kontrolnych wizyt ginekologicznych – szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym.
Jak często kobiety w Polsce chorują na raka jajnika?
Liczba zachorowań na raka jajnika wynosi około 3600 rocznie. Nowotwory złośliwe jajnika stanowią u kobiet 5 proc. zachorowań spośród wszystkich nowotworów występujących u kobiet. Prawie 80 proc. zachorowań na raka jajnika stwierdza się po 50 roku życia, przy czym u ponad 50 proc. diagnozuje się chorobę pomiędzy 50. a 69. rokiem życia.
Czy choroba najczęściej diagnozowana jest za późno?
Około 70-80 proc. chorych jest diagnozowana w stadiach zaawansowanych (tzn. w III/ IV według klasyfikacji zaawansowania FIGO). Wynika to głównie z faktu, że choroba we wcześniejszych stadiach nie daje żadnych objawów klinicznych lub są one niespecyficzne, nienasuwające podejrzenia nowotworu ginekologicznego. Wczesne stadia są zazwyczaj wykrywane przypadkowo. Rak jajnika wciąż stanowi wyzwanie dla dzisiejszej medycyny, choć w ostatnich latach pojawiły się nowe terapie, dzięki nim możemy wydłużać życie kobiet chorych na raka jajnika.
Na jakie objawy panie powinny zwrócić uwagę?
Choroba we wczesnych stadiach przebiega bez charakterystycznych symptomów. Chociaż pewne objawy – pozornie mało specyficzne – mogą sugerować raka jajnika. Należą do nich: wzdęcia brzucha, dolegliwości bólowe w jamie brzusznej i miednicy, utrata apetytu, uczucie pełności po jedzeniu oraz objawy ze strony układu moczowego (parcia naglące, częstomocz). Szczególne podejrzenie powinny wzbudzić objawy, które pojawiają się jako nowe, dotychczas niewystępujące oraz o dużej częstości (powyżej 12 dni/ miesiąc).
Czy istnieją badania profilaktyczne, które warto robić, żeby ustrzec się choroby?
Regularne badania ginekologiczne są nie do przecenienia u kobiet w każdym wieku. Natomiast obecnie nie mają zastosowania populacyjne badania przesiewowe w kierunku wczesnego wykrywania raka jajnika. Z dotychczas przeprowadzonych badań klinicznych na dużych populacjach kobiet wybrane metody profilaktyczne, takie jak sekwencyjne oznaczanie stężenia markera CA 125 oraz badanie przezpochwowe USG, nie wykazało istotnego zwiększenia częstości wykrywania raka jajnika we wczesnym stadium. Do wykluczenia raka jajnika konieczna jest więc dziś operacja diagnostyczna. Pewne nadzieje budzą nowe markery, które są obecnie poddawane testom weryfikującym.
Czy jest grupa kobiet, które takie badania powinny robić częściej, bo np. ktoś w rodzinie miał raka jajnika?
W grupach pacjentek z wywiadem rodzinnego występowania raka jajnika istnieje zwiększona predyspozycja do nosicielstwa mutacji w genach BRCA. U tych kobiet zaleca się przeprowadzenie konsultacji w poradni genetycznej. Wykrycie obecności mutacji w genach o wysokiej predyspozycji do zachorowania na raka jajnika powoduje, że powinno się przeprowadzać u tych kobiet coroczne oznaczanie stężenia markera CA 125 oraz wykonywanie badania przezpochwowego USG. Jednak, z powodu niskiej przydatności tych metod do wykrywania raka jajnika we wczesnych stadiach, zaleca się u tych kobiet profilaktyczne usunięcie przydatków po 35. roku życia lub po zakończeniu planów macierzyńskich.
