Epidemiologia raka nerki
Rak nerki występuje stosunkowo rzadko - stanowi 3–4% wszystkich rozpoznań nowotworów złośliwych w Polsce. Dr n. med. Jakub Gierczyński, specjalista w obszarze zdrowia publicznego przytacza dane z Krajowego Rejestru Nowotworów, z których wynika, że - W Polsce w 2018 r. na raka nerki zachorowało ok. 5,2 tys. osób – w tym 3 157 mężczyzn i 2 072 kobiet. Odpowiada to ok. 3,8% zachorowań na nowotwory u mężczyzn i 2,5% u kobiet. Wśród chorych dominują mężczyźni, a szczyt zachorowań obserwuje się między 60 a 70 rokiem życia. Na raka nerki umiera ok. 2,5 tys. osób rocznie – w tym 1 602 mężczyzn i 977 kobiet. Odpowiada to ok. 2,9% zgonów na nowotwory u mężczyzn i 2% u kobiet. Odsetek przeżyć 5-letnich wśród chorych z rakiem nerkowokomórkowym wyniósł w Polsce 53,8% (badanie EUROCARE-4).
Czynniki ryzyka, objawy i diagnostyka raka nerki
Podstawowymi czynnikami ryzyka zachorowania na raka nerki są:
- palenie tytoniu
- otyłość – zwłaszcza u kobiet
- nadciśnienie tętnicze
- kontakt z niektórymi substancjami chenicznymi, np. azbest i kadm
- przypadki raka nerki w rodzinie
- zaburzenia genetyczne – najczęstszym wśród nich jest tzw. zespół von Hippel-Lindau
Czynniki te należą do grupy modyfikowalnych co oznacza, że prowadząc zdrowy styl życia i właściwie się odżywiając, możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania na ten nowotwór.
Rak nerki najczęściej rozwija się bezobjawowo. Opisywane w przeszłości jego „klasyczne” objawy tj. krwiomocz, ból oraz guz wyczuwalny przez powłoki jamy brzusznej obecnie stwierdzane są u mniej niż 10% chorych, u których jest rozpoznawany. U większości chorych do wykrycia tego nowotworu dochodzi przypadkowo, najczęściej podczas badania ultrasonograficznego (USG) wykonywanego z innego powodu.
Uważa się, że łatwy dostęp do badań USG miał zasadniczy wpływ na zwiększenie liczby rozpoznań raka nerki. Jednocześnie sprawił, że rozpoznawane obecnie guzy nerek są nieduże i zwykle ograniczone do tego narządu. Dlatego, aby wykryć ten nowotwór na wczesnym etapie, kiedy jest on w dużym stopniu wyleczalny, zaleca się wykonanie raz w roku USG jamy brzusznej. Dr Michał Sutkowski, specjalista medycyny rodzinnej zaznacza – Warto takie badanie zrobić jak najwcześniej. Badanie to może zlecić lekarz rodzinny i można je wykonać bezpłatnie w ramach świadczeń NFZ. Dajmy sobie szansę na dobrą diagnostykę, na wczesne wykrycie nowotworu, kiedy można wyleczyć pacjenta.
Leczenie chirurgiczne raka nerki
Jeśli u pacjenta nie zaobserowowano przerzutów, wskazane jest leczenie chirurgiczne, które jest jedynym, mogącym zapewnić wyleczenie chorego. Obecnie podstawowymi metodami leczenia operacyjnego są wycięcie całej nerki czyli nefrektomia radykalna oraz wycięcie jedynie guza nerki z pozostawieniem jej zdrowego miąższu czyli NSS (nephron sparing surgery). Jest to chirurgia oszczędzająca nefrony – chroniąca funkcję nerki. Usunięcie całej nerki jest wykonywane nadal w sytuacji, gdy nawet niewielki guz położony jest niekorzystnie (np. w sąsiedztwie dużych naczyń), w przypadku dużych guzów nerek i tych, którym towarzyszą przerzuty raka do nadnerczy. Jeśli leczenie guza nerki musi skutkować jej usunięciem, należy dążyć do tego, aby taka operacja była wykonana endoskopowo.
W ostatnim czasie do chirurgii raka nerki wkroczyła robotyka. Wedłu badań przy zastosowaniu Robota da Vinci, osiąga się jak najlepszy efekt w zaoszczędzeniu zdrowej tkanki nerki otaczającej zmianę nowotworową, czyli tzw. miąższ nerkowy.
Inne metody leczenia guzów nerek to:
• Krioablacja - zniszczenie fragmentu tkanki za pomocą gazów poprzez kilkukrotne zamrażanie (argon) i rozmrażanie (hel).
• Ablacja mikrofalowa (MWA - Micro-wave ablation) - zniszczenie fragmentu tkanki przy pomocy mikrofali o częstotliwości 900-2450 MHz.
• Ablacja falami o częstotliwości radiowej (RFA - Radiofrequency ablation) - powoduje zniszczenie tkanki poprzez działanie prądem o częstotliwości 375-500 kHz. Temperatura otrzymana w tym procesie waha się od 50 do 120⁰C.
• Ablacja zogniskowaną wiązką ultradźwięków (HIFU - High-intensity focused ultrasound) - zniszczenie tkanek za pomocą zogniskowanej wiązki ultradźwięków o częstotliwości powyżej 4 MHz.
Leczenie chorych na raka nerki z przerzutami
Przerzuty odległe dotyczą około ¼ ogółu pacjentów z rakiem nerki w stopniu zaawansowanym. Jeszcze do niedawna nie było zbyt wielu możliwości leczenia tych chorych, a średni czas ich przeżycia nie przekraczał roku. Przełom nastąpił wraz z pojawieniem się leków ukierunkowanych molekularnie, czyli tzw. terapii celowanych, które hamują wzrost komórek nowotworowych i zapobiegają tworzeniu się naczyń krwionośnych dostarczających nowotworowi substancje odżywcze. Obecnie standardem leczenia z zaawansowanym raku nerki są terapie celowane lub immunoterapia, czyli forma leczenia, która w walce z nowotworem wspiera układ immunologiczny pacjenta.
Nowy program lekowy
Zespół specjalistów pod przewodnictwem prof. dr. hab. n. med. Piotra Wysockiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej, przygotował aktualizację programu leczenia raka nerki w Polsce, który tak ocenia prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski, konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej – Uważam, że projekt obecnego programu lekowego raka nerki, który jest oparty na naukowych podstawach, zawiera możliwość kompleksowego postępowania u chorych na uogólnionego raka nerkowokomórkowego i co bardzo istotne uwzględnia indywidualną charakterystykę poszczególnych chorych i dostosowanie postępowania do cech chorego.
Aleksandra Rudnicka, rzecznik prasowy Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych podsumowuje - Rak nerki może być chorobą przewlekłą, jeśli pacjent jest odpowiednio leczony w specjalistycznym ośrodku. Można z tą chorobą normalnie żyć, kiedy stosujemy dobre, innowacyjne leki odpowiednio dobrane do indywidulanych potrzeb chorego, jego stanu klinicznego. Pacjenci mają nadzieję, że w nowym programie raka nerki będą takie leki.
W ramach WIRTUALNEGO DNIA RAKA NERKI można obejrzeć filmiki z udziałem ekspertów na:
- portalu www.glospacjenta.pl w Wideotece Pacjenta Onkologicznego
- Facebooku Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych
- kanale YOUTUBE Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.
W programie WIRTUALNEGO DNIA RAKA NERKI
- Jak leczymy raka nerki - urolog, prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta
- Jakie badania możesz wykonać u swojego lekarza rodzinnego w trosce o nerkę? – lekarz rodzinny, dr n. med. Michał Sutkowski
- Nowy program leczenia raka nerki w Polsce – onkolog kliniczny, prof. dr hab. n. med. Maciej Krzakowski
- Optymalizacja leczenia raka nerki w Polsce – dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA, ekspert w ochronie zdrowia
- Między toksycznością a skutecznością w leczeniu raka nerki – onkolog kliniczny, dr hab. n. med. Jakub Żołnierek
- Rola działań niepożądanych w terapiach onkologicznych – onkolog, dr hab. n. med. Piotr Tomczak
- Zasady żywienia w chorobie nowotworowej (część II warsztatów Rola działań niepożądanych w terapiach onkologicznych) – mgr Iwona Sajór, dietetyk kliniczny
Źródło: PKPO
