Epidemia tytoniu jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego, rocznie ponad 8 milionów ludzi na całym świecie umiera z powodu chorób odtytoniowych. Ponad 7 milionów tych zgonów jest wynikiem bezpośredniego palenia tytoniu, a około 1,2 miliona jest skutkiem narażenia osób niepalących na bierne palenie. W Polsce w wyniku chorób wywołanych paleniem tytoniu każdego dnia umiera 200 osób!
W Polsce, zgodnie z ostatnimi danymi Eurobarometru Komisji Europejskiej, papierosy pali nałogowo 26% populacji. Według badania przeprowadzonego przez CBOS w 2021 r. „Postawy wobec palenia papierosów” pali jedna trzecia dorosłych Polaków, ok. 7,5-8 milionów osób. Od roku 2007 odsetek palących w zasadzie się nie zmienia. To wynik powyżej średniej unijnej!
Palenie tytoniu uzależnia psychicznie i fizycznie. Poza nikotyną, która jest w papierosach substancją silnie uzależniającą najbardziej szkodliwy jest dym tytoniowy, który zawiera ponad 7000 związków, z czego około 100 toksycznych substancji mających bezpośredni wpływ na choroby nowotworowe.
Palenie lub bierny kontakt z dymem jest bezpośrednio związany z występowaniem 80% przypadków nowotworów płuca. Dym papierosowy odpowiada także za występowanie raka regionu głowy i szyi (krtań), raka żołądka, raka pęcherza, raka jelita grubego, trzonu macicy, trzustki, raka nerki i białaczki szpikowej. Palenie papierosów odpowiada za około 1/3 wszystkich nowotworów złośliwych. Wzrost zachorowań na nowotwory tytoniozależne lub wynikające z zanieczyszczenia powietrza oraz wysokie koszty nowoczesnych terapii przeciwnowotworowych będą implikowały dalszy wzrost wydatków NFZ na onkologię. Palacze również dużo częściej narażeni są na schorzenia układu oddechowego. Papierosy silnie podrażniają nabłonek wyściełający drogi oddechowe, aż 90% przypadków POChP wywołanych jest właśnie przez palenie.
Ostatnia nowelizacja ustawy akcyzowej, która miała wspierać prozdrowotne wybory Polaków i ograniczyć sprzedaż papierosów, nie doprowadziła do tego efektu, ponieważ przystępność cenowa papierosów w Polsce pozostaje względnie duża, co ma wpływ na ułatwioną inicjację zwłaszcza wśród młodzieży „Według danych Eurotax z 2021 r. w Polsce mamy drugie najtańsze papierosy w Europie. Taniej można je nabyć jedynie w Bułgarii. Jednocześnie opłata za wprowadzenie nowego rodzaju papierosów do sprzedaży wynosi 0 zł! Pomimo podwyżki akcyzy, sprzedaż papierosów w naszym kraju drastycznie wzrosła – w pierwszym półroczu 2022 aż o blisko 13% w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego.
Cena papierosów – poza konsekwentną społeczną edukacją prozdrowotną – powinna być jednym ze skutecznych sposobów ograniczenia dostępu do wyrobów tytoniowych oraz zawierających nikotynę. Wskazanym jest więc dalsze podnoszenie stawki akcyzowej na papierosy. Podatki nakładane na produkty o udowodnionym szkodliwym wpływie na zdrowie, podobnie jak w przypadku akcyzy na wyroby alkoholowe lub tzw. opłaty cukrowej, powinny być powiązane z poziomem zawartości/emisji substancji toksycznych. Powstałe w ten sposób dodatkowe przychody podatkowe powinny być w określonej części przeznaczane na profilaktykę i opiekę onkologiczną w ramach budżetu NFZ lub Funduszu Medycznego.
17 listopada motywuje – Organizacje Pozarządowe zaniepokojone skalą papierosowej epidemii do ponownego wystąpienia z APELEM do rządzących o wdrożenie strategii, która doprowadziłaby do znaczącego ograniczenia dostępności papierosów w Polsce.
Najważniejsze postulaty w zakresie skutecznej walki z nikotynizmem w Polsce przedstawiają się następująco :
- Opracowanie strategii walki z nikotynizmem wraz ze wskaźnikami monitorującymi jej realizację.
- Podniesienie akcyzy na wszystkie wyroby tytoniowe do palenia i przekazanie tych środków w całości na realizację strategii walki z nowotworami.
- Wprowadzenie rozwiązań fiskalnych oraz regulacji systemowych ograniczających dostęp do papierosów jak np.: wprowadzenie znaczącej opłaty za dopuszczenie do sprzedaży papierosów tradycyjnych (obecnie 0 zł).
- Utworzenie ogólnopolskiej sieci poradni antynikotynowych.
- Prowadzenie na większą skalę kampanii wspomagających porzucenie nałogu.
- Upowszechnienie schematu interwencji walki z nałogiem tytoniowym, w tym zastosowanie na większą skalę działań zmierzających do redukcji szkód u nałogowych palaczy (ang. harm reduction).
- Standaryzacja i ocena przed dopuszczeniem do sprzedaży wszystkich alternatywnych produktów nikotynozastępczych.
- Podniesienie wieku legalnego zakupu wyrobów z nikotyną do 21 r.ż.
- Zwiększenie kar za sprzedaż wyrobów tytoniowych osobom nieletnim.
Pod apelem podpisały się organizacje:
· Stowarzyszenie Walki z Rakiem Płuca o. Szczecin
· Fundacja Pokonaj Raka
· Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej
· Fundacja My Pacjenci
· Polskie Stowarzyszenie Diabetyków
· Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych a Astmę, Alergię i POChP
Źródło: Stowarzyszenie Walki z Rakiem Płuca o. Szczecin
