Udar dziecięcy, zgodnie z definicją, może zostać rozpoznany, jeśli u dziecka w wieku od ukończenia okresu noworodkowego, czyli 29 doby życia, do ukończenia 18 roku życia wystąpią nagłe objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a badania neuroobrazowe (TK- tomografia komputerowa, MRI – rezonans magnetyczny), wykażą zmiany o charakterze niedokrwiennym, korespondujące pod względem lokalizacji z objawami klinicznymi. Problem dotyka z reguły dzieci dotychczas zdrowe, a manifestacja, jak wskazuje nazwa schorzenia pojawia się nagle. Udar „uderza” pacjenta bez ostrzeżenia. Aby dokonać szybkiej oceny stanu zdrowia małego pacjenta należy wykonać podstawowy test tzw. FAST – pozwala on ocenić stan asymetrii twarzy, czyli opadnięcia kącika ust; niezbędna jest także ocena zaburzeń mowy (o ile występują), czy niedowładu kończyn.
Objawy udaru dziecięcego pojawiają się nagle i ostro, wobec czego mogą być wiązane z różnymi stanami chorobowymi ośrodkowego układu nerwowego, mającymi różną, nie tylko naczyniową, etiologię. Co istotne - im młodszy pacjent, tym objawy udaru mniej charakterystyczne, a samo rozpoznanie - trudniejsze.
Do niespecyficznych objawów udaru należą bóle głowy zgłaszane przez starsze dzieci, jak również nudności czy wymioty; są to objawy wskazujące na obecność zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego. Natomiast deficyty ruchowe, czyli niedowłady bądź porażenia kończyn czy nerwów czaszkowych, a także zaburzenia mowy o typie afazji lub ataksja to objawy wskazujące na lokalizację ogniska niedokrwiennego w zakresie przedniego lub tylnego kręgu unaczynienia mózgu.
Rozpoznanie udaru możliwe jest tylko po przeprowadzeniu odpowiednich badań neuroobrazowych, które pozwalają na ustalenie przyczyny objawów obserwowanych u dziecka, jak również pozwalają na ustalenie lokalizacji i zakresu zmian niedokrwiennych mózgu– wyjaśniają prof. dr hab. n. med. Ewa Pilarska, dr hab. n. med. Ilona Kopyta, autorki pionierskiej publikacji pt.: „Udar mózgu u dzieci i młodzieży”. U dzieci z podejrzeniem udaru mózgu niezbędna jest natychmiastowa pomoc lekarska.
- Pomoc dziecku z objawami ostrego uszkodzenia mózgu powinna być udzielona możliwie jak najszybciej, optymalnie do 60 minut od przybycia do szpitala; powinna zmierzać do przeprowadzenia natychmiastowych badań neuroobrazowych, które mają na celu ustalenie przyczyny objawów u pacjenta - tłumaczy dr hab. n. med. I. Kopyta. Badania, które umożliwiają rozpoznanie udaru niedokrwiennego, a także przeprowadzenie różnicowania z innymi patologiami w obrębie mózgowia, takimi jak na przykład udar krwotoczny, są tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Warto pamiętać, ze kolejnym utrudnieniem diagnostycznym wynikającym z wieku pacjentów poddanych tym badaniom, jest konieczność przeprowadzenia ich w znieczuleniu ogólnym; tak więc placówki, które zajmują się diagnozowaniem dzieci z podejrzeniem udaru niedokrwiennego mózgu muszą dysponować nie tylko całodobowym dostępem do możliwości wykonania badań neuroobrazowych, ale także - opieki anestezjologicznej. Nie do przecenienia jest również doświadczenie radiologa oceniającego uzyskane wyniki.
Rozwój dzieci po przebytym udarze noworodkowym jest zagrożony występowaniem opóźnienia w zakresie nabywania „kamieni milowych” charakterystycznych dla przebiegu rozwoju zdrowego dziecka. Ponad połowa dzieci po przebytym zachorowaniu wykazuje zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia koncentracji, zaburzenia wzrokowe, zaburzenia mowy, czy zaburzenia zachowań i emocji, pozostają także trwałe deficyty ruchowe.
- Do najczęstszych trwałych następstw udaru noworodkowego oraz tak zwanego „domniemanego udaru płodowego” należą niedowłady kończyn; zgodnie z definicją w wieku wczesnego dzieciństwa u pacjentów tych zostanie rozpoznane mózgowe porażenie dziecięce – wyjaśnia ekspertka. W zakresie funkcjonowania intelektualnego dzieci te jednak zwykle nie osiągają znacząco gorszych wyników od zdrowych równolatków – dodają autorki książki.
- Pacjent z podejrzeniem udaru mózgu powinien być zawsze traktowany jak pacjent w stanie bezpośredniego zagrożenia życia – ocenia prof. Ewa Pilarska. – Po wykluczeniu udaru krwotocznego należy natychmiast wdrożyć leczenie antyagregacyjne (podawanie leków przeciwzakrzepowych) , przeciwobrzękowe, przeciwdrgawkowe oraz leczenie towarzyszące infekcji, jeśli istnieje taka konieczność. Pacjent musi mieć zapewnioną właściwą ilość płynów, trzeba kontrolować u niego poziom glikemii i monitorować ciśnienie tętnicze krwi.
U 40 proc. dzieci i młodzieży lekarze nie rozpoznają wstępnie udaru niedokrwiennego mózgu, głównie z powodu utrudnionego dostępu do badań radiologicznych, zwłaszcza rezonansu z koniecznością zastosowania znieczulenia u dziecka.
- Według przeprowadzonych badań czas między wystąpieniem objawów u dziecka a poszukiwaniem przez rodziców opieki wynosi od 1,7 do 21 godzin, natomiast potwierdzenie diagnozy z wykonaniem badania neuroobrazowego następuje często po 15, a nawet 24 godzinach – wyjaśnia dr hab. n. med. Ilona Kopyta.
Źródło: Śląski Uniwersytet Medyczny
