Pielęgnacją jamy ustnej rodzice powinni zająć się już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Higiena jest najważniejszym elementem profilaktyki zapobiegającej próchnicy i chorobom przyzębia. Dlatego tak ważne jest jej codzienne przestrzeganie zarówno u bardzo małych dzieci jak i tych w wieku szkolnym. Wypracowanie dobrych nawyków pomoże zrozumieć dziecku, że mycie zębów jest czynnością w równym stopniu nieodzowną jak mycie rąk. Pierwszymi nauczycielami dbania o zęby są rodzice, którzy powinni wykazać się nie tylko cierpliwością, ale i konsekwentnym dopilnowaniem każdego dnia swoich pociech.
Dzieci stosunkowo łatwo przekonać do starannego mycia zębów, nawet jeśli początki są trudne. Za wyrobienie dobrych przyzwyczajeń odpowiedzialni są dorośli i wiadomo, że bez przypominania i kontroli się nie obędzie. Warto pamiętać, że wraz z wiekiem dziecka zmienia się szczęka, żuchwa, szkliwo oraz pozycja zębów, która z czasem może wymagać leczenia ortodontycznego. Dlatego trzeba stale dostosować do bieżących potrzeb sposoby pielęgnacji oraz narzędzia do tego przeznaczone. Na każdym etapie warto wybierać odpowiednie pasty i szczoteczki oraz ćwiczyć różne techniki czyszczenia zębów. Warto skorzystać z porady higienistki w gabinecie stomatologicznym, która w fachowy sposób pokaże i objaśni na czym polega skuteczne mycie zębów.
Na samodzielne mycie można pozwolić dziecku, które ma siedem osiem lat. Zachętą może być wspólne mycie zębów, przykład idzie z góry. Dzieci mogą szczotkować zęby zarówno manualną jak i elektryczną szczoteczką. Ważne, aby miała miękkie lub średnio miękkie włókna. Czyszczenie powinno trwać ok 2 minut. Elektryczne szczoteczki ułatwiają odmierzanie czasu. Jeśli dziecko używa manualnej szczoteczki można w łazience zainstalować timer. Do mycia należy stosować niewielką, przypominającą wielkością ziarenko grochu, ilość pasty z fluorem. Zaleca się ( w zależności od wieku) stosowanie pasty o zawartości 1350 ppm do 1500 ppm fluoru, nie mniej niż 1000 ppm. Po zakończeniu szczotkowania dziecko powinno wypluć resztki pasty, ale nie płukać ust. W ten sposób udaje się dłużej utrzymać warstwę fluoru na zębach.
Odpowiednia higiena jamy ustnej u dzieci w dużej mierze zależy od wyboru odpowiedniej szczoteczki. Jeśli zdecydujemy się na szczoteczkę klasyczną, to warto zwrócić uwagę na właściwy rozmiar główki dopasowany do wieku oraz wygodną dla małej dłoni rękojeść. Powinna być w miarę szeroka i nie ślizgająca się w dłoni. Szwajcarska marka Curaprox opatentowała szczoteczkę dla dzieci od 4 do 12 lat, która posiada kompaktową, nieco zgiętą główkę, tak by docierała ona do wszystkich obszarów w jamie ustnej. Dzięki ciasno osadzonym włóknom skuteczne czyszczenie jest łatwiejsze. Ale prawdziwym atutem jest ośmiokątna rączka, która ułatwia stosowanie szczoteczki pod odpowiednim kątem. Jeśli zdecydujemy się na szczoteczkę elektryczną warto pomyśleć o technologii sonicznej ponieważ jest łagodniejsza dla błony śluzowej dziecka. Klasyczne rotacyjne szczoteczki elektryczne dopuszczane są do użytku już od piątego roku życia, ale trzeba wybrać przeznaczoną specjalnie dla dzieci. Chodzi o to, by szybkość i zakres wykonywanych przez główkę ruchów nie były zbyt duże. Rodzice powinni dokładnie poinstruować dziecko jak posługiwać się taką szczoteczką i czuwać nad jej prawidłowym użyciem.
Równie ważna jak szczoteczka jest pasta do zębów, która może znacząco tę czynność umilać. Na rynku dostępne są pasty o różnych smakach przeznaczone dla dzieci i opakowane w zabawne tubki. Powyżej 6 roku życia dzieci mogą także używać pasty dla dorosłych pod warunkiem, że zawiera odpowiednia ilość fluoru, enzymy wspomagające naturalne funkcje śliny, ksylitol chroniący przed bakteriami. Zwykle jednak okazuje się, że zbyt intensywny smak jest nieprzyjemny dla dziecka. Najlepiej stosować produkty bez SLS, triklosanu czy mikroplastiku. Poza codzienną higieną podstawą profilaktyki są regularne kontrole u stomatologa. Takie wizyty pozwolą uniknąć problemów, choćby niemiłych niespodzianek w postaci bolącej dziury. Na podstawie wywiadu, oceny stanu uzębienia, wywiadu na temat ogólnego stanu zdrowia lekarz ustali częstotliwość badań kontrolnych. Każde dziecko wymaga innego rytmu. Nie należy zaniedbywać wyznaczonych wizyt w gabinecie i zawsze gdy pojawi się niepokojący sygnał szybko skontaktować się ze stomatologiem. Początek roku szkolnego to dobry moment na wizytę kontrolną.
Ważnym elementem profilaktyki jest ograniczenie w diecie cukru, ponieważ przez jego obecność w jamie ustnej, bakterie w płytce nazębnej zaczynają produkować kwasy niszczące twarde tkanki zębów. Bakterie powodujące próchnicę szybko się namnażają w środowisku niskiego pH. A obniża się ono już po kilku minutach od spożycia cukru. Wprawdzie ślina podnosi pH do właściwego, zdrowego poziomu ale na to potrzeba kilkudziesięciu minut. Zatem zanim w ustach odtworzy się bezpieczny poziom pH bakterie próchnicze doprowadzają do demineralizacji płytki nazębnej.
