Pani doktor. Jak często w praktyce lekarskiej spotyka się pani z przypadkiem pacjentów z rakiem jelita grubego?
Spotykam się bardzo często. Szpital Uniwersytecki w Krakowie, w którym pracuję, jest wielospecjalistyczny i często są w nim operowani pacjenci z rakiem jelita grubego. Z reguły w ciągu tygodnia jest kilku do kilkunastu pacjentów, co rocznie daje dużą liczbę. W związku z tym, że populacja nam się starzeje, nowotwory występują częściej. Jednak z rakiem jelita grubego spotykam się też u osób młodych przed 30, 40 rokiem życia.
Co nas powinno zaniepokoić i kiedy powinniśmy pójść do lekarza?
Rak jelita grubego we wczesnych stadiach nie daje żadnych objawów. Mogą być niecharakterystyczne objawy w postaci bólu brzucha, niepełnego opróżniania, biegunki i zaparcia. Ale często te objawy mogą być bagatelizowane. Tak jak wystąpienie krwi w stolcu. Pacjenci nie zwracają na to uwagi albo wiążą to z siedzącym trybem życia, wystąpieniem hemoroidów. Jednak uczulam, że jakiekolwiek dolegliwości powinny być zgłaszane do lekarza pierwszego kontaktu. Powinny one wzbudzić zainteresowanie i trzeba zastanowić się dlaczego tak się dzieje. Późniejsze objawy jak anemia, osłabienie i dolegliwości bólowe świadczą o tym, że może być to już proces nowotworowy i zaawansowany.
Jakie są złote standardy diagnozowania raka jelita grubego?
Najbardziej precyzyjnym badaniem, które może nam potwierdzić czy występują zmiany w jelicie grubym, to badanie kolonoskopowe. Oczywiście można wykonać testy na badane krwi utajonej w stolcu, ale to nie jest metoda czuła. Jednak badanie kolonoskopowe powinno być wykonane jeżeli są jakieś dolegliwości. Mamy w naszym kraju program profilaktyczny, przesiewowy, przeprowadzany u osób zdrowych. To jest badanie przeprowadzane po 50 roku życia. Ale jeśli w rodzinie występowały nowotwory, w tym przewodu pokarmowego, powinno zwrócić się na to uwagę. I jeżeli są jakiekolwiek objawy niepokojące pacjent powinien się zgłosić wcześniej na takie badanie.
A kiedy jest już diagnoza – rak jelita grubego, to jak leczymy tych pacjentów w Polsce? Jakie są ogólne założenia terapii dla tego typu pacjentów?
Jeżeli chodzi o nasz kraj, to częściej spotykamy się ze stadium zaawansowanym raka jelita grubego. Jeśli chodzi o stopień zaawansowania miejscowy, najważniejszą rzeczą jest wykonanie zabiegu operacyjnego. W zależności od tego jaki stopień zaawansowania wyjdzie w badaniu histopatologicznym stosujemy albo leczenie uzupełniające, albo czynną onkologiczną kontrolę pacjenta polegającą na wykonaniu innych badań obrazowych i dodatkowo monitorowaniu poprzez marker CA. Jeżeli pacjent jest leczony uzupełniająco, to terapia trwa ok. 6 miesięcy, w zależności od tego jakie to są terapie. Mamy dostęp do terapii. Dla pacjentów z chorobą w stadium rozsiewu mamy od lipca w pierwszym rzucie leczenia nowe leki, które były już wcześniej, ale w trzecim rzucie. To są leki z terapii celowanych.
Jakie są rokowania pacjentów, którzy mają zaawansowaną postać raka jelita grubego?
Obecnie mamy w leczeniu raka jelita grubego poprawę, wydłużenie czasu przeżycia pacjentów oraz wydłużenie czasu do progresji. Mamy możliwość stosowania pierwszej linii leczenia, drugiej, trzeciej, ale ci pacjenci czasami po zastosowaniu trzeciej linii leczenia są dalej w dobrym stanie ogólnym i nam się kończą możliwości leczenia. Na świecie są już zarejestrowane nowe leki np. regorafenib czy lonsurf, ale w naszym kraju jeszcze nie są refundowane. One dają możliwość kolejnego etapu, przez wydłużenie etapu do progresji i osiągnięcie czasami wydłużenia czasu całkowitego przeżycia, co jest ważne. Mam nadzieję, że te leki będą w najbliższym czasie brane u nas pod uwagę.
Szczególnie ważne jest wejście tych leków, bo są one w standardach w ESMO i towarzystw naukowych. Po drugiej, zmienia się profil pacjenta bo choroba dotyczy często młodych i aktywnych ludzi.
Tak. Kilkanaście lat temu, kiedy nie mieliśmy jeszcze możliwości terapii celowanych, ukierunkowanych molekularnie, pacjent z rakiem jelita grubego z stadium rozsiewu do narządów otrzewnych, to był średni czas przeżycia od 6 do 12 miesięcy. Dziś obserwujemy wydłużenie tego czasu wśród pacjentów, którzy po zakończeniu trzeciej linii leczenia dalej są w dobrej formie. Natomiast nie mamy możliwości włączenia kolejnych nowych terapii, ponieważ są one bardzo kosztowne i pacjenta nie stać na nie.
