Zaangażowane ojcostwo odnosi się do aktywnej i świadomej roli mężczyzn w wychowywaniu i życiu swoich dzieci. Obejmuje zarówno codzienne czynności opiekuńcze, jak i uczestnictwo w edukacji, wsparcie emocjonalne oraz budowanie silnej więzi z dzieckiem.
Współcześni mężczyźni chcą aktywnie uczestniczyć w życiu swoich dzieci, co przynosi korzyści nie tylko dzieciom, ale jest również dobre dla nich samych. Tegoroczna kampania „Facet na 100 PRO” odbywa się pod hasłem „Jestem tatą na 100 proc. Bo chcę”.
Jej organizatorem jest Fundacja Share the Care, która wspólnie z marką Gillette, strategicznym partnerem projektu, podkreśla, że ojcostwo to nie tylko obowiązek, ale przede wszystkim przyjemność i możliwość budowania głębokich, emocjonalnych więzi z dziećmi.
Czy zaangażowane ojcostwo staje się normą?
Trend zaangażowanego ojcostwa jest coraz bardziej zauważalny. Mężczyźni coraz częściej angażują się już od momentu ciąży – widać ich razem z mami w gabinetach ginekologiczno-położniczych oraz na porodówkach. Widać ich na wizytach lekarskich przy okazji szczepień oraz kiedy dzieci chorują, na zebraniach w przedszkolach i szkołach.
Cykliczne badanie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę „Tata” potwierdza to, co widzimy za oknem – ojcowie widzą dla siebie coraz większą przestrzeń do zaangażowania w życie swoich dzieci. 85 proc. ojców uważa, że zarówno matka, jak i ojciec powinni w równym stopniu rozmawiać z dzieckiem o jego problemach. 83,7 proc. twierdzi, że ważne decyzje dotyczące dziecka powinny być podejmowane wspólnie. W zakresie zabawy i pomocy w nauce, odpowiednio 81,6 proc. i 78,2 proc. ojców opowiada się za równym podziałem zadań.
Warto jednak przytoczyć wyniki badania jakościowego przeprowadzonego przez agencję IQS na zlecenie Fundacji z Share the Care z 2022 roku. „Zaskoczyło nas wtedy to, że choć zmienia się rola ojca w życiu dziecka, to nadal dla większości badanych więź dziecka z matką była traktowana jako ważniejsza niż z ojcem, szczególnie w pierwszym roku życia dziecka. Ojcowie nie zdawali sobie sprawy z tego, że mają do odegrania w życiu swoich dzieci swoją niezależną od mamy rolę. Zszokowało nas to, że wielu z nich uważało się za gorsze zastępstwo mamy” – mówi Karolina Andrian, prezeska Fundacji Share the Care. Celem kampanii „Facet na 100 PRO” jest uświadamianie ojcom jak ważną rolę mają do odegrania w życiu swoich dzieci i dlaczego urlop rodzicielski to świetna okazja, aby budować więź z dzieckiem.
„To bardzo ważne, żeby podkreślać, że to zaangażowanie taty jest ważne od samego początku. Nie dopiero wtedy, kiedy dziecko zaczyna się komunikować werbalnie, ale właśnie wtedy, kiedy maluch jeszcze nie umie mówić, a zaangażowanie oznacza głównie czynności pielęgnacyjne, tulenie i gaworzenie” – podkreśla Renata Szredzińska, prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę i dodaje, że dzieci, które mają ojców zaangażowanych od początku w opiekę, czerpią z tej bezpiecznej więzi emocjonalnej przez całe życie.
„To przede wszystkim przekłada się na większe zaufanie do taty. Dziecko zyskuje kolejną osobę oprócz mamy, do której może się zwrócić w trudnych dla siebie momentach, też w późniejszym życiu. I to jest ważne. W tej chwili w Polsce mówimy dużo o kryzysie zdrowia psychicznego dzieci. Ważne, żeby pamiętać, że dzieci, które miały ojców zaangażowanych od początku, rzadziej rozwijają problemy ze zdrowiem psychicznym, rzadziej podejmują zachowania autodestrukcyjne, jak samo okaleczanie się czy podejmowanie prób samobójczych. Dzieci, które mają dobry kontakt z tatą, właśnie też wynikający z tego jego zaangażowania od początku, mają wyższe kompetencje społeczne, lepiej sobie radzą w relacjach z rówieśnikami, potrafią bardziej konstruktywnie rozwiązywać konflikty. Są też lepsze w mediacji, bo mają wzorce i od mamy, i od taty, a nie tylko od jednego głównego opiekuna. Rozwój emocjonalny tych dzieci jest też na wyższym poziomie. To są dzieci, które przejawiają wyższe poczucie własnej wartości, bo są ważne dla dwóch osób, a nie tylko dla jednej. Takie dzieci, które mają dobry kontakt z obydwojgiem rodziców, rzadziej popełniają przestępstwa, podejmują zachowania ryzykowne czy sięgają po używki w wieku nastoletnim. Podział urlopu rodzicielskiego między mamę i tatę to jest naprawdę świetna profilaktyka wielu problemów" – wylicza Renata Szredzińska.
Od kiedy w kwietniu 2023 roku, weszła w życie dyrektywa work-life balance, mężczyźni coraz częściej korzystają z urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z danymi opublikowanymi we wspólnym raporcie ZUS i Fundacji Share the Care „Tata na rodzicielskim. Co mówią liczby o ojcostwie w Polsce”, w ubiegłym roku 19 tysięcy mężczyzn skorzystało z urlopu rodzicielskiego a liczba ta stale rośnie. W okresie od stycznia do maja tego roku kolejne 16,200 ojców skorzystało ze swojego prawa do bycia z dzieckiem.
Wyniki badania przeprowadzonego w czerwcu 2024 roku przez agencję WiseRabbit wskazują na to, że rośnie chęć Polaków do dzielenia się urlopami rodzicielskimi. 66 proc. badanych w wieku 18-64 lata (zarówno kobiet i mężczyzn) wskazało chęć dzielenia się urlopem. Rośnie też znajomość prawna na temat nowych regulacji w Polsce. „Badanie wykazało, że działania dotyczące promocji Dyrektywy UE work-life balance nadającej ojcom prawo do nietransferowanych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przynoszą efekty. Już ¾ badanych deklaruje, że słyszało o tej dyrektywie. Jednak warto mieć na uwadze, że różne formy urlopów dla ojców nadal wprowadzają zamęt w głowach Polaków. O ile urlop ojcowski mówi sam za siebie (że jest tylko dla ojców), o tyle rodzicielski nadal zdaniem większości jest przeznaczony matkom, a rzadziej ojcom” – komentuje dr Marta Bierca, współzałożycielka i partnerka w agencji WiseRabbit.
Dlatego ważne są kampanie edukacyjne budujące świadomość prawną rodziców, w tym ojców, którzy do tej pory niekoniecznie czuli się adresatami działań skierowanych do rodziców. Wynikało też to z tego, że takie komunikaty były często opatrzone zdjęciami mam” – mówi Karolina Andrian i podkreśla, że ważne jest aby kierować przekaz bezpośrednio do ojców. Wskazuje na dobre praktyki pracodawców, którzy po nowelizacji Kodeksu pracy zweryfikowali komunikację, procedury i procesy w firmie pod potrzeby ojców.
Obok tych działań, ważne jest promowanie tzw. role models. „Dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek ludzie szukają inspiracji w innych. Szukają wzorów do naśladowania. Wierzymy w siłę tzw. role models, a szczególnie w ich znaczenie dla młodego pokolenia, które szuka pozytywnych przykładów, do których może aspirować” – mówi Federico Casati, dyrektor marki Gillette w Europie Środkowej.
Uosobieniem misji marki jest ostatnia kampania „Bo chcę”. W spocie reklamowym zobaczyć możemy nowego ambasadora marki – Mateusza Damięckiego, który mówi o tym, że realizowanie się w roli taty jest dla niego przyjemnością, a nie obowiązkiem. Zajmuje się swoimi synami, bo chce. „Ojcostwo to dla mnie przede wszystkim dużo radości i szczęścia. Ale to również odpowiedzialność, którą rozumiem jako wchodzenie w relację z dzieckiem. Ważne jest bycie z dzieckiem, uczenie się siebie nawzajem i czuwanie nad tym, aby czegoś nie przeoczyć. Bo czasu nie da się cofnąć. To duża odpowiedzialność, ale jest ona naprawdę przyjemna. Kiedy widzi się efekty tego zaangażowania, satysfakcja jest ogromna” – przyznaje Mateusz Damięcki.
Korzyści dla ojców
Dobra relacja ojca z dzieckiem w coraz większym stopniu realizuje potrzeby psychologiczne ojców. Jest źródłem ich satysfakcji, dlatego zajmują się dziećmi bo chcą, a nie dlatego, że muszą.
Niemiecki socjolog Urlich Beck uważa, że w wyniku zmian społecznych dotyczących rodziny relacja między dzieckiem a rodzicem staje się ostatnim, nierozerwalnym, niepodlegającym wymianie, pierwotnym stosunkiem społecznym. Partnerzy przychodzą i odchodzą. Dziecko pozostaje.
Aktywny udział w wychowaniu dzieci pozwala ojcom na budowanie głębszych, bardziej znaczących relacji z dziećmi. Ojcowie, którzy korzystają z urlopów rodzicielskich, często raportują większe zaangażowanie emocjonalne i lepsze zrozumienie potrzeb swoich dzieci.
Badania również wskazują, że zaangażowanie w opiekę nad dziećmi może przyczynić się do poprawy zdrowia psychicznego ojców, zmniejszając poziom stresu i depresji. Bliskie relacje rodzinne działają jako bufor przeciwko stresowi i mogą poprawiać ogólne samopoczucie.
Ojcowie, którzy aktywnie uczestniczą w życiu swoich dzieci, często doświadczają większej satysfakcji z życia oraz większego poczucia spełnienia. Angażowanie się w rodzicielstwo daje im poczucie celu i przynosi radość z obserwowania, jak ich dzieci się rozwijają.
Rodzicielstwo daje też szansę na zmianę perspektywy i tworzy przestrzeń do refleksji. Dla mężczyzn zajmowanie się dziećmi jest dobre, ponieważ mogą się przed nimi otworzyć, również emocjonalnie. Sami często byli wychowywani tak, by byli twardzi i tłumili w sobie emocje, dlatego wielu ojców zaangażowanych w wychowywanie swoich dzieci odkrywa w sobie emocje, z których istnienia nie zdawali sobie sprawy, i jest to dobre dla ich własnego rozwoju emocjonalnego i zdrowia psychicznego.
Oprócz perspektywy psychologicznej i kształtowania się więzi na relacje ojca z dzieckiem można spojrzeć z perspektywy stabilności finansowej całej rodziny, ważnej dla rozwoju dziecka.
Zaangażowanie ojca w opiekę nad dzieckiem pozwala matce na rozwój zawodowy. Zaś utrzymywanie się rodziny z pracy dwóch osób jest bezpieczniejsze – w przypadku gdy jedna osoba straci pracę, zachoruje, umrze czy nawet będzie potrzebowała się przekwalifikować, nie traci się całego dochodu rodziny.
Jednocześnie takie rozwiązanie wspiera mężczyzn, którzy przestają być jedynymi żywicielami rodziny. O ile uczestniczenie ojca w opiece nad dzieckiem wspiera matkę i zdejmuje z niej ciężar całkowitej odpowiedzialności za dziecko, o tyle partycypacja matki w utrzymaniu rodziny wspiera ojca i zdejmuje z niego stres związany z całkowitą odpowiedzialnością za finanse rodziny.
Daje to mężczyznom większą swobodę i równowagę pomiędzy pracą a życiem, przede wszystkim życiem rodzinnym, która jest dobra i zdrowa dla każdego człowieka niezależnie od płci. Zapobiega też wypaleniu zawodowemu i może nawet pozytywnie wpłynąć na ich pracę.
Zarówno psychologowie biznesu, managerowie, jak i sami ojcowie po urlopach rodzicielskich przyznają, że w trakcie opieki nad dziećmi na pełen etat zyskują inną perspektywę i kompetencje, które potem przydają się w pracy zawodowej.
Liczne badania potwierdzają to, że urlop rodzicielski to najlepsze szkolenie z kompetencji miękkich a w dobie dyskusji o nowym typie przywództwa, to czego uczymy się jako rodzice pozytywnie wpływa na jakość naszej pracy. Umiejętności takie jak empatia, uważne słuchanie, cierpliwość, wielozadaniowość to cechy lidera XXI wieku.
Co wspiera ojców w realizacji ich potrzeb?
W badaniach, zarówno jakościowych, jak i ilościowych, widać, że ojcom brakuje przestrzeni do rozmów z innymi ojcami o ojcostwie i towarzyszących im emocjach związanych z narodzinami dzieci oraz wychowywaniem dzieci. Dlatego w ramach kampanii „Facet na 100” startuje również kolejna edycja grupy GROW. To cykl spotkań online, podczas których ojcowie mogą spotykać się, rozmawiać o swoich obawach, problemach, dzielić się trudnościami i szukać wsparcia w swoim męskim gronie. Grupa jest bezpłatna i prowadzona przez dr Kamila Janowicza, psychologa, Ambasadora i członka Rady Programowej Fundacji Share the Care.
Akcję wspierają ojcowie-influencerzy, którzy są tatą na 100 proc., bo chcą. Są to Jarek Kania z Ojcowskiej Strony Mocy, Maciej Lisowski – MATATA, Kamil Janowicz (Father_ing), Łukasz Dominiak (Who’s Your Daddy), Tomasz Smaczny (Tasty Way of Life), Tomasz Rusek (Tata na Macierzyńskim) oraz Dominik Szymański znany z „Top Model”. W kampanię angażują się również znane mamy – m.in.: aktorka Dorota Czaja, Marzena Pilarz-Herzyk, czyli Mama Prawniczka, które z autopsji wiedzą, że partnerstwo przynosi korzyści wszystkim stronom.
Kampanię Patronatem Honorowym objął Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy. Partnerem strategicznym jest marka Gillette.
Partnerami głównymi kampanii są Bank BNP Paribas, Bank Gospodarstwa Krajowego, Philip Morris International, Nordea Polska, Credit Agricole Bank Polska S.A., OLX Praca, Ringier Axel Springer Polska.
Kampanię wspierają również partnerzy społeczni: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Fundacja Sukces Pisany Szminką, Father_ing, Mama Prawniczka, Kancelaria SKS, Nie jestem z cukru, Instytut Przeciwdziałania Wykluczeniom, Twister, IR Center, Stowarzyszenie na Rzecz Chłopców i Mężczyzn, Socjolożki.pl, Fundacja Powszechnego Czytania, Femmeritum, SPLOT - Instytut Psychoterapii i Terapii Seksuologicznej, Women in Law.
