Czym jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?
Jest to choroba, w której czynniki genetyczne prowadzą do zaburzeń immunologicznych, przekładających się na fenotyp, czyli obraz kliniczny. Jednak AZS to schorzenie modyfikowane również czynnikami środowiskowymi, które wpływają na jej przebieg i mogą prowadzić do zaostrzeń. Zmiany, które możemy obserwować u pacjentów, mają różne nasilenie. W charakterystycznym obrazie umiejscawiają się w zgięciach łokciowych i kolanowych, czasami dotyczą twarzy lub innych okolic. Zwykle towarzyszy im silny świąd, który istotnie upośledza jakość życia pacjentów, powodując m.in. bezsenność.
Jak można pomóc pacjentom z AZS?
Leczenie jest uzależnione od kilku czynników. To m.in. przebieg choroby, czyli nasilenie zmian, zarówno w czasie kontroli, jak i w ciągu życia. Są chorzy, u których zmiany występują epizodycznie, a są też tacy, którzy ciężko chorują przez całe życie. Przy włączaniu leczenia bierze się też pod uwagę choroby współistniejące. Przypomnę w tym miejscu, że znaczna część osób z AZS choruje też na inne choroby, takie jak np. astma atopowa, alergiczny nieżyt nosa czy alergiczne zapalenie spojówek. Genetycznie uwarunkowana przepuszczalność skóry dla różnego rodzaju substancji z zewnątrz stymuluje powstawanie zaburzeń immunologicznych.
W klasycznym ujęciu w terapii stosuje się różnego rodzaju preparaty wspomagające leczenie. Podstawę stanowi tu pielęgnacja z użyciem emolientów. Jeśli jest to wystarczające, to stosuje się różne terapie miejscowe, takie jak miejscowe leki zapalne: glikokortykosteroidy czy inhibitory kalcyneuryny. Na świecie dostępne są też inne leki, m.in. inhibitory fosfodiesterazy. Warto pamiętać również o tym, że dla pacjentów chorujących na postaci ciężkie, wymagające leczenia ogólnego, mamy różnego rodzaju leki. To leki klasyczne, modyfikujące przebieg choroby, jak i wiele leków innowacyjnych. W Polsce mamy program leczenia pacjentów z AZS o przebiegu ciężkim, w którym dostępne są dwa leki biologiczne i trzy małe cząsteczki blokujące kinazy janusowe. Dobór terapii zależy od kilku czynników, w tym cech klinicznych.
A jak wygląda świadomość na temat atopowego zapalenia skóry, zarówno samej choroby, jak i możliwości jej leczenia?
Edukacja chorych to złoty standard, jeśli chodzi o zwiększanie świadomości na temat samej choroby, a także jej leczenia. Pomimo że bardzo często mówimy o tej chorobie, to nad tą świadomością nadal musimy mocno pracować. Brak wiedzy o konieczności leczenia, prawidłowego postępowania, a także o dostępnych w programie lekowym terapiach i opcjach leczenia miejscowego ewidentnie przekłada się na zmniejszoną podaż prawidłowych leków. Warto pamiętać, że jest to choroba przewlekła, wymagająca stałego leczenia. Pacjenci po wieloletnim leczeniu czasami są sfrustrowani dotychczasową formą terapii i jeśli nawet mają opcję włączenia do innowacyjnego leczenia, nie są skłonni temu zaufać. Edukacja powinna mieć więc kluczowe znaczenie.
A czy w Polsce mamy równy dostęp do leczenia?
Na pewno jest problem dostępności do innowacyjnych terapii. Różnica pomiędzy różnymi częściami Polski jest w tym przypadku widoczna. Staramy się niwelować te dysproporcje. Wbrew pozorom, liczba centrów, które mają zakontraktowane leczenie innowacyjne wcale nie jest tak mała, jak mogłoby się wydawać. Jej zwiększanie niekoniecznie jest receptą na rozwiązanie tego problemu. Myślę, że bardziej potrzeba tu rozwiązań systemowych, a przede wszystkim – szerzenia wiedzy o chorobie i możliwościach jej leczenia.
