Nowe narkotyki, nie powinny być utożsamiane z nazewnictwem: dopalacze, ponieważ są to wciąż niebezpieczne, chemiczne zmienniki klasycznych narkotyków.
- Dopalacze to wymysł narkobiznesu sprzed kilku lat. To jest nazwa, która wywodzi się z jednej z sieci handlowych, która sprzedawała te substancje. Nazwa relatywnie obojętna, usypia naszą czujność oraz wskazuje, że mamy do czynienia nie z narkotykiem – mówi Tomasz Białas, dyrektor departamentu nadzoru nad środkami zastępczymi.
- Nowy narkotyk to substancja działająca na ośrodkowy układ nerwowy, zmieniająca naszą świadomość oraz wywołująca uzależnienie. To związki chemiczne, które są w Polsce sklasyfikowane zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia, jako nowe substancje psychoaktywne, ale także nowe substancje, które się dopiero pojawią. Nazywajmy rzeczy po imieniu, a nie używajmy nazw, które niewiele znaczą – dodaje dyrektor departamentu nadzoru nad środkami zastępczymi.
Zgodnie z danymi przedstawionymi w raporcie w całym kraju w 2018 r. odnotowano 4260 przypadków interwencji medycznych związanych z nowymi środkami psychoaktywnymi. Najwięcej sytuacji miało miejsce w województwie śląskim (1117) oraz łódzkim (1094).
- Wiele czynników złożyło się na to, że akurat w tych dwóch województwach mamy więcej tego typu przypadków. Przede wszystkim, mamy tam dwa prężnie działające ośrodki toksykologiczne i nie ma możliwości, żeby akurat taki przypadek nie został zakwalifikowany, jako zatrucie albo zgłoszony do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a wiadomo ze zgłoszeniami bywa różnie. Na Śląsku znaczenie odgrywa zagęszczenie populacji. Z kolei, Łódź jest kolebką nowych narkotyków, ponieważ stamtąd ten temat się zrodził, a konkretniej z Pabianic – tłumaczy Izabela Kucharska, zastępca głównego inspektora sanitarnego.
Liczba zatruć na szczęście, coraz niższa
Największą liczbę zatruć zanotowano w 2015 r. – 7283, zaś z roku na rok liczba ta sukcesywnie maleje, w 2018 r. wyniosła – 4260 przypadków.
- Spada liczba przypadków zatruć w grupie wiekowej dzieci i młodzieży szkolnej. Natomiast, dość istotnym problemem stanowi dla nas grupa wiekowa, tych najczęstszych użytkowników nowych narkotyków, osób około trzydziestoletnich. Osoby te są dla nas mniej uchwytne, dlatego szereg informacji przenieśliśmy do mediów społecznościowych, aby lepiej do nich dotrzeć – dodaje zastępca głównego inspektora sanitarnego.
Wśród konkretnych grup wiekowych sięgających po nowe narkotyki w 2018 r., zdecydowanie przeważały osoby między 19, a 24 rokiem życiem - 1251 osób. Co ciekawe, nie mniejsze zainteresowanie wykazały osoby w przedziale wiekowym 30 – 39 lat, aż 1065 osób.
- Oddziaływanie na ludzi zwłaszcza młodych odbywa się przez szkołę, w miejscu gdzie można wyjść z taką informacja. Z kolei, osoby 30-letnie będące ówcześnie w szkole, nie posiadały wiedzy na ten temat, ponieważ tego rodzaju narkotyków jeszcze nie było. Te substancje pojawiły się w Polsce 10 lat temu. Tematyka jest dość nowa i trudno jest dotrzeć do 30-latków, ponieważ są to osoby po edukacji, którzy sami wiedzą lepiej – mówi Tomasz Białas, dyrektor departamentu nadzoru nad środkami zastępczymi.
Z raportu wynika, że najczęściej po nowe narkotyki sięgają mężczyźni, w 2018 r. było ich 85,4 %, podczas gdy kobiet - 13,5%.
Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2017 r. przeprowadziły 562 kontrole przedmiotów, odnośnie których zaszło podejrzenie produkcji bądź wprowadzenia do obrotu nowej substancji psychoaktywnej i środka zastępczego. Rok później liczba ta wyniosła – 447, w wyniku czego zamknięto szereg stacjonarnych punktów z substancjami psychoaktywnymi oraz środkami zastępczymi.
Zgodnie z danymi, nowe narkotyki sprzedawane są w postaci proszków, roztworów, tabletek oraz mieszanek ziołowych. Cechą charakterystyczną są wymyślne nazwy oraz brak wyodrębnionego składu na opakowaniu.
Od kilku lat w Polsce wśród najpopularniejszych nowych narkotyków są: katynony – 65,40 % (strukturą podobne do amfetaminy i ekstazy) oraz syntetyczne kannabinoidy - 23,02 % (nazywane syntetyczną marihuaną albo fake weed).
