Thinkstock/FPM[/caption]Zrozumienie lekarzy POZ jest jednym z kluczy do naprawy systemu ochrony zdrowia w Polsce. Chcemy przedstawić Państwu wybór faktów, opinii oraz cytatów pochodzących z opracowanego w 2014 roku przez firmę Sequence raportu „RozPOZnanie POZ 2014”.
Czy lekarz POZ to tylko dyspozytor?
Znaczna grupa lekarzy POZ samodzielnie diagnozuje i leczy większość swoich pacjentów. Mitem jest, że lekarze POZ nie inicjują terapii. 59% z nich deklaruje inicjowanie leczenia w nadciśnieniu tętniczym u prawie wszystkich swoich pacjentów. W schorzeniach takich jak cukrzyca, choroby przewodu pokarmowego czy depresja wielu z nich rozpoczyna terapię u ponad 80% chorych; jest to odpowiednio 42%, 41% oraz 13% lekarzy. Zapewne dlatego kardiologia i diabetologia to dziedziny, które lekarze POZ wskazują jako najbardziej pożądane na szkoleniach z zakresu postępowania terapeutycznego oraz badań diagnostycznych.
Lekarze POZ pełnią ważną rolę społeczną, dla wielu Polek i Polaków stanowiąc często jedyny kontakt z publicznym systemem ochrony zdrowia. Prawie 80% ich pacjentów to osoby, które do danego lekarza przychodzą stale, w przeciwieństwie np. do wizyt wyłącznie w celu uzyskania skierowania. W ocenie lekarzy POZ, 51% ich pacjentów pozostaje pod ich wyłączną opieką. Dane te sugerują, że istotna część polskiego społeczeństwa zależy zdrowotnie właśnie od samodzielnej pracy tej grupy lekarzy.
Kolejny przykład roli społecznej to kompensacja niedoborów w zakresie opieki geriatrycznej. Ponad połowa recept, które wypisują lekarze POZ, przeznaczona jest dla osób powyżej 65. roku życia. Udział recept wypisywanych osobom powyżej 65. roku życia przez lekarzy POZ w porównaniu do specjalistów jest o 5% większy. Dla starszych pacjentów lekarz POZ jest bardziej dostępny niż specjalista i przez to zaufany oraz często lubiany.
Z badania Sequence wynika, że zwiększenie liczby lekarzy POZ, połączone ze zmniejszeniem obciążeń i obowiązków administracyjnych, pozwoli na wydłużenie czasu przeciętnej wizyty pacjenta i przesunięcie ciężaru diagnostyki oraz leczenia wielu schorzeń do Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Wielu ekspertów sądzi, że zwiększenie efektywności systemu ochrony zdrowia jest zależne od właściwego finansowania lekarzy POZ. Wysokość stawki kapitacyjnej budzi ogromne emocje, jest także przedmiotem trudnych negocjacji MZ z lekarzami. Przeciętna uzyskiwana przez lekarzy POZ do końca 2014 roku stawka rosła do około 140 PLN rocznie. Nie wiemy, jaki będzie wpływ podniesienia stawki, zmiany systemu jej rozliczania oraz zwiększenia zakresu świadczeń finansowych w jej ramach po wprowadzeniu nowego prawa 1 stycznia 2015. Czy rzeczywiście wzrosła, będzie można ocenić dopiero po 2015 roku.
Duże znaczenie i duże problemy
Obciążenie obowiązkami zawodowymi oraz odpowiedzialnością czyni pracę w POZ trudną i wymagającą. Obłożenie wizytami jest ich najważniejszym problemem, 30% lekarzy, największy odsetek w badaniu, wskazało zbyt dużą liczbę pacjentów jako najbardziej negatywny aspekt ich pracy. Średnio oceniali, że w ciągu tygodnia na wizytę przychodzi 168 pacjentów; 16% wskazuje, że jest to aż do 299 pacjentów.
Średnio, jednemu pacjentowi poświęcone zostaje 15 minut. Niemało z tych wizyt to wizyty „receptowe”, trwające do 10 minut. Jest to bardzo krótki czas, szczególnie w świetle wagi, jaką lekarze POZ przywiązują do kontaktu z pacjentem. Zbyt wielu chorych przyjętych w krótkim czasie zwiększa ryzyko błędu. To nie jest dobra wiadomość ani dla pacjentów, ani dla płatnika, biorąc pod uwagę jak wielu pacjentów leczy się wyłącznie u lekarzy POZ.
Zdarza się, że lekarze POZ poddani są presji ograniczania czasu wizyty z przyczyn kosztowych, lub żeby przyjąć więcej pacjentów; podobnie rzecz się ma z wydatkami generowanymi przez kierowanie pacjentów na badania. Połowa lekarzy redukuje liczbę skierowań z przyczyn budżetowych. Prognozują jednocześnie, że w sytuacji braku ograniczeń finansowych, skierowań mogłoby być więcej o 40%.
Stereotypy vs. dane
Z pracą lekarzy POZ związane są liczne stereotypy, a nawet mity. Warto je rozpatrywać w świetle konkretnych danych, np. o podejściu do leczenia pacjentów czy liczbie samodzielnie leczonych chorych. Bez POZ nie można zrozumieć polskiej ochrony zdrowia.
