FOT. ŁUKASZ GIZA/AGENCJA GAZETA[/caption]Jakie problemy etyczne są obecnie najważniejsze w ochronie zdrowia? Czym powinna zajmować się Komisja do spraw Etyki? Jak upowszechniać zasady etyki i compliance w przemyśle medycznym? O tym z Anną Janczewską Radwan, prezesem zarządu Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Wyrobów Medycznych Polmed, rozmawia Iwona Schymalla, redaktor naczelna Medexpress.pl
Jak ocenia Pani powołanie przez ministra zdrowia komisji etycznej?
Dyskusje na tematy etyczne były, są i będą zawsze potrzebne, szczególnie w zakresie tak wrażliwego i ważnego tematu, jakim jest zdrowie. Etyka jako część naukowej filozofii, badająca zagadnienia moralności, nie zajmuje niestety w dzisiejszych czasach należnego jej miejsca, tak jak to bywało w czasach, kiedy była obowiązkowym przedmiotem w szkołach i toczono na jej temat bardziej powszechne dyskusje. Powołanie przez ministra zdrowia komisji do spraw etyki byłoby krokiem w dobrym kierunku, gdyby komisja zajmowała się całokształtem zagadnień etycznych dotyczących ochrony zdrowia, a nie tylko w szczególności wskazanymi w zarządzeniu zagadnieniami, czyli stosowaniem procedur medycznych oraz wykonywaniem zawodów medycznych. Rynek ochrony zdrowia składa się z wielu interesariuszy, nie tylko z lekarzy. Takie sformułowanie zarządzenia może sugerować, że w sferze etycznej ochrony zdrowia problemem są przede wszystkim te dwa wskazane w zarządzeniu aspekty. Tak z pewnością nie jest.
Jakie problemy etyczne są w tej chwili najważniejsze w ochronie zdrowia?
Nie chciałbym się wypowiadać na temat całokształtu problemów etycznych w ochronie zdrowia. Nie czuję się upoważniona do tego. Mogę natomiast odnieść się do nich w aspekcie problematyki wyrobów medycznych, które są mi bliskie z racji zawodowych kompetencji i sprawowania funkcji prezesa Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Wyrobów Medycznych Polmed. Jednym z ważnych problemów etycznych jest aspekt etycznej współpracy pomiędzy przedstawicielami przemysłu wyrobów medycznych i przedstawicielami rynku ochrony zdrowia. I tą problematyką zajmuje się nasza Izba już od prawie 2 lat. Do tej pory w ramach projektu Medkompas, na który pozyskaliśmy zewnętrzne finansowanie, zorganizowaliśmy 44 warsztaty w całej Polsce dla 1500 osób. W czasie tych warsztatów przedstawiane są i dyskutowane prawne i etyczne zagadnienia współpracy naszych środowisk.
Co zrobić, aby upowszechnić zasady etyki i compliance we współpracy przemysłu wyrobów medycznych i przedstawicieli rynku ochrony zdrowia?
Przede wszystkim trzeba szeroko propagować wiedzę i rozmawiać na te tematy, między innymi na warsztatach Medkompas, jakie prowadzimy i będziemy kontynuować do września 2014 r. O ile z prawem, które jest skodyfikowane, radzimy sobie łatwiej, o tyle wiedza etyczna nastręcza nam pewnych trudności. Nie jest ona ujęta w zbiór ogólnodostępnych przepisów oraz powszechnie nauczana. Jak ważna jest edukacja na polu krzewienia zasad etyki generalnie, dotyczy to również ochrony zdrowia, niech świadczy analiza Instytutu Thomasa Jeffersona, który badał w 2002 r. temat występowania wybitnych przywódców w historii Ameryki. I co się okazało? Okazało się otóż, że w XVIII wieku 3 mln Amerykanów wydały takie wybitne osobistości jak Waszyngton Madison, Jefferson, Admas. W XX natomiast w zasadzie poza Martinem Lutrem Kingiem trudno mówić o takich jednostkach. Jaka była przyczyna takiego stanu rzeczy? Otóż w XVIII wieku 90% wysiłków edukacyjnych koncentrowało się na treściach o charakterze moralnym, etycznym i religijnym. Natomiast w latach pięćdziesiątych XX wieku procent tego rodzaju treści był tak niewielki, że nie udało się go zmierzyć. A na potwierdzenie aktualności tej tezy dodam jeszcze stwierdzenie już współczesnego filozofa Luissa Lavelle, który powiedział, „że moralna reforma obywateli zreformuje państwo, nawet się nim nie zajmując".
A wracając do naszej rzeczywistości. Uważam, że wskazane jest, a nawet wręcz konieczne powoływanie w jednostkach ochrony zdrowia i firmach sprzedających wyroby medyczne stanowisk doradców ds. compliance, czyli zgodności postępowania z obowiązującym prawem i zasadami etycznymi. Takie stanowiska funkcjonują już od wielu lat w większości firm z branży medycznej oraz w wielu szpitalach Europy Zachodniej i USA, o czym mieliśmy okazję się przekonać w maju w Warszawie na międzynarodowej Medtech Compliance Conference, współorganizowanej przez Izbę Polmed. Mamy też pierwsze przykłady szpitali w Polsce, które takie komisje, komitety czy zespoły już powołały i to jest dobry sygnał, należy z tych jednostek brać przykład.
Jakie działania będzie podejmować w najbliższym czasie Polmed w kwestiach etyki?
Projekt Medkompas stanowi odpowiedź na potrzeby sektora zdrowia i dlatego został on bardzo dobrze przyjęty przez środowisko. Zauważamy jego pozytywne skutki i już dziś zastanawiamy się nad sposobami jego kontynuacji. Zachęcamy firmy działające na rynku ochrony zdrowia o pomoc w jego dalszym finansowaniu. Niezależnie od tego szukamy innych źródeł pozyskania środków finansowych na ten cel. Jesteśmy przekonani, że to dopiero początek procesu przemian i konieczna jest dalsza edukacja w tym zakresie. Cieszymy się też bardzo, że Akademia Leona Koźmińskiego, którego przedstawiciele biorą udział w projekcie Medkompas, uruchomiła, zainspirowana naszym projektem, studia podyplomowe „Polityka compiance w organizacji". Potwierdza to zapotrzebowanie na ustawiczne kształcenie w tym zakresie.
