Cynk najczęściej kojarzony jest z problemami dermatologicznym i postrzegany jako skuteczne remedium na nie. Pogarszający się stan włosów i paznokci, ich suchość, łamliwość i kruchość to najczęściej rozpoznawane jako niedobór tego pierwiastka symptomy.
Cynk pobudza – między innymi – metabolizm aminokwasów i przyswajanie witaminy A, bierze udział w powstawaniu keratyny, budulca włosów i paznokci. Jego niedobór szybko odbija się na ich kondycji. Niewystarczający poziom cynku w skórze pobudza pracę gruczołów łojowych, a to przekłada się na osłabienie cebulek włosów i ich nadmierne wypadanie.
Innym przejawem niedoboru są pojawiające się nagle nowe linie rozstępów u kobiet, które mają do nich skłonność. Może nim być również przedwczesne starzenie się skóry, oraz powolne gojenie się ran, które wywołuje długotrwały niedobór tego mikroelementu.
Rola cynku jest jednak dużo ważniejsza dla organizmu i nie ogranicza się jedynie do wpływu na włosy, skórę i paznokcie. Jest on obecny w około 200 enzymach, bierze udział w przemianach białek, węglowodanów i tłuszczów, naprawie DNA, wpływa na stabilizację genów, jest niezbędny w procesie podziału komórek i konieczny dla prawidłowego przebiegu procesów wzrostu. Jest niezbędny dla właściwego metabolizmu, ale także dla układu rozrodczego kobiet i mężczyzn.
Ma ogromne znaczenie dla kondycji mózgu, stanu kości, wpływa na układ krążenia i tarczycę. Bierze udział w regulacji pracy trzustki, czyli wpływa na prawidłowe wydzielanie insuliny. Właściwy poziom cynku wzmacnia układ immunologiczny, a co za tym idzie poprawia odporność na różnego rodzaju infekcje – nawet te sezonowe.
Największa ilość cynku gromadzi się w kościach i w mięśniach – niemal 80 – 90 procent. Reszta przypada na płyny ustrojowe i pozostałe tkanki.
Normy ilościowe zalecane do spożycia są uzależnione od wieku i od płci oraz od okoliczności życiowych, takich jak na przykład ciąża i laktacja. W tym okresie zaleca się największe dobowe spożycie tego pierwiastka na poziomie 11-13 mg. Dla dzieci i niemowląt to 3 mg/dobę, ale u dzieci między 4. a 9. rokiem życia norma rośnie do 5 mg. Dziewczynki miedzy 10. a 18. rokiem życia powinny dostarczać wraz z dietą do organizmu 8-9 mg dziennie a chłopcy w tym samym wieku od 8-11 mg. Dorosłe kobiety 8 mg a mężczyźni 11 mg na dobę. Uważa się, że zdrowa i zbilansowana dieta jest w stanie spełnić te normy. Jest to o tyle ważne, że dostarczonego w ten sposób mikroelementu nie sposób przedawkować. Natomiast zażywając suplementy można do tego doprowadzić, choć zdarza się to niezwykle rzadko. Organizm w pewnym sensie potrafi sam „ustalić” aktualne zapotrzebowanie, ponieważ wchłanianie cynku jest regulowane przy pomocy hormonów. Jednak gdy cynk uzupełniany jest w postaci suplementów ten proces może zostać zaburzony.
Nadmiaru cynku może objawiać się m.in. silnym poceniem się, biegunką, metalicznym posmakiem w ustach i zawrotami głowy. W tym wypadku konsultacja z lekarzem jest nieodzowna, bowiem nadmiar cynku może przyczyniać się do zaburzeń pracy wątroby i nerek oraz obniżać przyswajalność innych mikroelementów.
Niedobory cynku mogą dotyczyć każdego, ale niektóre grupy osób są na nie szczególnie narażone i powinny uważnie kontrolować jego poziom w organizmie. Zwłaszcza osoby z chorobami układu pokarmowego, cierpią z powodu słabego wchłaniania tego pierwiastka. Do niedoborów może doprowadzić także dieta wegetariańska lub wegańska lub każda źle zbilansowana dieta odchudzająca, a także ciąża.
Szczególną uwagę na dietę lub odpowiednią suplementację cynku muszą zwracać sportowcy i osoby dużo ćwiczące dla przyjemności. Również cierpiący na cukrzycę i cukrzycę typu II oraz z osoby insulinoopornością są zachęcani do kontroli, dlatego że cynk reguluje pracę trzustki.
Aby w wiarygodny sposób ustalić poziom cynku w organizmie należy wykonać jego ilościowe oznaczenie w surowicy krwi. Jest to badanie o tyle komfortowe, że nie wymaga żadnego przygotowania, nawet bycia na czczo.
Symptomy niedoboru, które poza obniżeniem kondycji skóry i włosów powinny zastanowić to podatność na infekcje, spadek odporności na zakażenia wirusowe i bakteryjne, zaburzenia smaku i węchu, zmęczenie i pogorszenie pamięci, brak apetytu, suchość w ustach oraz zmniejszone tolerancja na alkohol. U dzieci poza podobnymi objawami przy poważniejszych niedoborach cynku można zaobserwować wolniejszy rozwój, także intelektualny. Aby do tego nie dopuszczać, ważne jest konsumowanie odpowiednich produktów spożywczych.
W polskiej diecie znaczące ilości cynku zawiera wątróbka, jaja, pestki – zwłaszcza dyni i słonecznika – kakao i niektóre oleje np. olej lniany. Ustalono, że najwięcej cynku znajduje się w ostrygach, ale trudno włączyć je do diety w naszym kraju.
Wegetarianie i weganie, czyli osoby nie jedzące produktów zwierzęcych i odzwierzęcych muszą skupić się na prawidłowej kompozycji swojego codziennego menu i aby uniknąć niedoborów włączyć do niego odpowiednią ilość produktów zbożowych pełnoziarnistych, kasz, grochów, otrębów zbożowych, orzechów i roślin strączkowych. Wart zapamiętać, ze cynk obok żelaza jest najważniejszym mikroelementem wpływającym na zdrowie organizmu.
