Pot człowieka jest właściwie substancją bezwonną. W 98 proc. składa się z wody, pozostałe 2 proc. to roztwór fizjologiczny chlorku sodu, mocznik, amoniak oraz związki mineralne, takie jak żelazo, potas i magnez. Mimo obojętnego zapachowo składu to właśnie pot najbardziej przyczynia się do brzydkiego zapachu ciała. Skąd ten paradoks? Wytłumaczenie jest banalnie proste: pot przedostaje się na powierzchnię skóry przez pory, gdzie staje się doskonałą pożywką dla mikroorganizmów i bakterii.
O nieprzyjemny zapach potu posądzany jest przede wszystkim brak odpowiedniej higieny. Ten czynnik ma oczywiście kluczowe znaczenie, ale nie jedyne. Intensywność woni zależy również od diety, hormonów, przyjmowanych leków, stresu, palenia papierosów, a nawet koloru skóry. Czasem można zminimalizować jego silny zapach zmieniając styl życia czy sposób jedzenia, ograniczyć przy pomocy kosmetyków i odpowiedniej pielęgnacji polegającej na utrzymaniu właściwego pH skóry. Czasem jest to na tyle trudne, że konieczne staje się leczenie dermatologiczne. Warto też pamiętać, że zapach potu bywa sygnałem ostrzegawczym na temat stanu naszego zdrowia.
To nie feromony, to bakterie
Na ciele znajduje się kilka milionów gruczołów potowych – ekrynowe, odpowiedzialne głównie za termoregulację, rozłożone równomiernie na całej skórze i apokrynowe, które rozwijają się w okresie dojrzewania, znajdujące się w okolicy owłosionej skóry. m.in. w pachach i w okolicy narządów płciowych. To głównie z ich powodu zapach potu może być nie do zniesienia, bowiem właśnie one są odpowiedzialne za usuwanie produktów przemiany materii z organizmu.
Dlatego też zapach potu mężczyzn i kobiet różni się. I nie ma to nic wspólnego z teorią rozbudzających zmysły feromonów. Damski pot zawiera dużo związków siarki, które przez bakterie przetwarzane są na tiole, przypominające zapach cebuli i grejpfruta. Z kolei męski pot zawiera więcej kwasów tłuszczowych, które bakterie zamieniają w woń psującego się sera. Zapach kobiecego potu uznaje się za delikatniejszy, choć na damskim ciele znajduje się dwa razy więcej gruczołów potowych.
Warto przeczytać
Bez względu na płeć, zapach potu wynikający z przemiany materii można zniwelować, stosując odpowiednią higienę, pamiętając, że najwięcej gruczołów potowych znajduje się na stopach i pod pachami. Tam też jest najwięcej bakterii, zatem troska o te miejsca jest szczególnie wskazana.
Powody do niepokoju
Niekiedy zdarza się, że pot zaczyna mieć bardzo specyficzne i określone nuty zapachowe. Może to być sygnał, że w organizmie rozwija się choroba lub że ta istniejąca nie jest dobrze leczona. To jedynie ostrzeżenie i na tej podstawie lepiej nie wyciągać zbyt daleko idących wniosków. Jednak gdy nieprzyjemny bukiet zapachowy trwa dłuższy czas, a nie jest spowodowany ani upałem, ani intensywnym wysiłkiem czy stresem, warto skonsultować się z lekarzem i zrobić odpowiednie badania.
Trzeba zachować czujność zwłaszcza, gdy pot przybiera zapach:
- Moczu – może to oznaczać schorzenie nerek i ich niewydolność. Na ogół towarzyszą temu również takie objawy, jak: osłabienie, zmęczenie, bóle kości, ziemista cera. Zmienia się także częstotliwość oddawania moczu.
- Acetonu lub fermentujących owoców – najczęściej to objaw nierozpoznanej lub źle leczonej cukrzycy. Gdy z powodu braku insuliny cukier zaczyna gromadzić się we krwi, dochodzi do wytworzenia się tzw. ciał ketonowych. Tego szczególnego zapachu nie należy lekceważyć i jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
- Nieświeżego piwa – nie jest to objaw kaca, nawet jeśli są do tego uzasadnione powody. Utrzymujący się kilka tygodni „aromat” może świadczyć o gruźlicy. Dodatkowym objawem tej choroby jest uporczywy kaszel i bóle w klatce piersiowej.
- Świeżej wątróbki lub zgnilizny – świadczy o zaburzeniach pracy wątroby. Dodatkowo bóle brzucha i częste odbijanie się po jedzeniu, brak apetytu powinny nakłonić do zastanowienia się nad zdrowiem tego narządu.
Wrodzone choroby metaboliczne mają także swój specyficzny zapach. Na przykład fenyloketonuria, diagnozowana po urodzeniu, czyli genetyczne niedobory niektórych enzymów, mających wpływ na przemianę materii skutkują obecnością w pocie nieprawidłowych produktów przemiany materii, co wywołuje zapach myszy. W schizofrenii może dojść do zmiany zapachu potu na silnie octowy. Dojmująco pachnie też pot osób z zaburzeniami tarczycy.
Jeśli więc mimo higieny, prysznica, kąpieli i kosmetyków przykry zapach potu nie znika, sprawdźmy czy z naszym zdrowiem wszystko w porządku. Organizm często podpowiada sam, że doszło do zaburzenia jego równowagi.
Źródło: „Smak Zdrowia” 6/2018 (czasopismo dostępne w wybranych aptekach i placówkach medycznych)
