Zakażeniom grzybiczym i bakteryjnym paznokci sprzyja obniżona odporność oraz choroby współistniejące takie jak nowotwory czy cukrzyca. Przyjmowanie steroidów, leków immunosupresyjnych, niedobory witamin z grupy B, zaburzenia hormonalne, otyłość, a nawet nadmierne pocenie oraz niewłaściwa higiena i pielęgnacja stóp są groźne dla płytki paznokciowej. Ale zakażenie może dotknąć też osoby całkowicie zdrowe.
Warto starannie obserwować swoje stopy, a przede wszystkim paznokcie i reagować zawsze gdy pojawiają się nawet bardzo drobne zmiany. Gdy paznokieć staje się kruchy, matowy, lub zmienia kolor na żółty lub brunatny, choćby punktowo, zaczyna się rozdwajać pękać, staje się gruby o nierównej powierzchni lub „odkleja się” od podłoża należy reagować, ustalić przyczynę takiego stanu i szybko podjąć leczenie. Zmiana barwy lub kształtu może sygnalizować także wewnętrzne choroby albo nawet zatrucia organizmu. Należy również wziąć pod uwagę, że chore paznokcie są często źródłem zakażeń dla osób z otoczenia, z którymi mamy bliski kontakt.
Ponad połowę wszystkich schorzeń paznokci u stóp stanowią grzybice. Do niedawna dotyczyły one raczej osób starszych i schorowanych. Teraz zapada na nie coraz więcej ludzi młodych, aktywnych społecznie. Przyczyny zakażeń ze względu na wiek są różne, ale skutki i objawy całkiem podobne. Na stopach panuje korzystne środowisko dla rozwoju grzybów. Grzybice stóp, czy grzybice między palcami bez trudu rozprzestrzeniają się właśnie na paznokcie. Łatwo zarazić się nimi, chodząc boso w miejscach publicznych, na basenach, salach sportowych.
Najczęściej choroba zaczyna się od brzegu płytki. Na tym etapie warto już podjąć leczenie, bo jego brak może doprowadzić do zainfekowania łożyska. Zwłaszcza gdy jednocześnie pojawia się onycholiza, czyli odklejanie się paznokcia od macierzy. W wolnych przestrzeniach powstaje idealne środowisko dla dalszego namnażania się mikroorganizmów. A to powoduje odkształcenia płytki, intensywne kruszenie i zmianę koloru, a nawet brzydki zapach. Wtedy najczęściej trudno już farmakologicznie wyleczyć zdeformowany zakażeniem paznokieć i jedynym sposobem skutecznego pozbycia się infekcji jest chirurgiczne usunięcie płytki i doustna długotrwała antybiotykoterapia.
Pierwsze objawy nietrudno zauważyć, jednak po właściwą diagnozę, która umożliwi skuteczne leczenie należy udać się do lekarza dermatologa. Zwykłe środki dostępne bez recepty mogą okazać się nieskuteczne, albowiem różnorodność grzybów powodujących chorobę paznokci jest ogromna. Można liczyć na łut szczęścia, czyli na to, że zakażenie spowodowały grzyby, na które zadziała ogólnie dostępny preparat. Jednak aby skutecznie powstrzymać szybki rozwój infekcji warto wykonać badania mykologiczne, których wyniki ułatwiają lekarzowi wdrożenie odpowiednich leków.
Niestety czasem grzybice są oporne na leczenie i wtedy konieczne jest chirurgiczne usunięcie płytki. Tylko tak uda się skutecznie zapobiec rozprzestrzenianiu choroby na inne paznokcie czy wręcz organy. Paznokcie u stóp po takim leczeniu najczęściej odrastają zdrowe, choć trwa to stosunkowo długo. Szacuje się, że pełny odrost zajmuje około 10 miesięcy.
Jedną z odmian grzybicy jest drożdżyca, która atakuje nie tylko płytkę ale również wał paznokcia. Wywołują ją drożdżaki z rodziny Candida. W ponad 70% przypadków czynnikiem sprawczym są C. albicans, C. parapsilosis, C. tropicalis albo C. krusei. Do zakażenia najczęściej dochodzi w miejscach wilgotnych i ciepłych, tam gdzie grzyby mają idealne warunki do rozwoju. Najczęściej można zarazić się na basenie, w saunie, na siłowni czy w klubach fitness. Również bezpośredni kontakt z osobą chorą na ten rodzaj grzybicy jest zagrożeniem dla zdrowego człowieka.
Co ciekawe, drożdżyca częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Niegdyś uznawano ją za chorobę praczek narażonych na wielogodzinne przebywanie w wilgotnym miejscu pracy. Zakażenie powoduje dojmujący ból zaczerwienienie i opuchnięcie wału wokół paznokcia. To podstawowe i charakterystyczne objawy. Przy ucisku na paznokieć wydobywa się spod wału wydzielina ropna. Leczenie drożdżycy wymaga bezwzględnie konsultacji z lekarzem oraz z przeprowadzenia badań mikrobiologicznych, a następnie stosowania odpowiedniej terapii doustnej i zewnętrznej oraz unikania kontaktu z wodą. Nieleczona drożdżyca powoduje znaczne zmiany w obrębie płytki paznokcia.
W ostatnim czasie, do gabinetów dermatologów czy podologów zgłaszają się osoby z objawami tzw. zielonego paznokcia. To symptom zakażenia pałeczką ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa, która jest tlenową bakterią Gram-ujemną. Bardzo odporną na działanie środowiska i świetnie rozwijającą się już w temperaturze 37 st. C. To właśnie ona zmienia zabarwienie płytki u rąk lub u nóg na kolor zielony. Zakażenie pałeczką ropy błękitnej częściej przytrafia się kobietom korzystającym z usług pedicure i stosującym lakiery hybrydowe. Do zakażenia dochodzi gdy pojawiają się sprzyjające warunki, m.in. są to powtarzające się urazy płytki i wilgoć. Niedokładnie pomalowanie paznokcia lakierem hybrydowym powoduje, że powstają pod nim mikro przestrzenie, niezauważalne gołym okiem, do których przedostaje się wilgoć tworząc idealne środowisko dla rozwoju pałeczki ropy błękitnej.
O zakażeniu najczęściej można przekonać się dopiero po zdjęciu warstwy lakieru, a wtedy jest ono już mocno zaawansowane, a płytka paznokcia poważnie uszkodzona, ponieważ bakteria łatwo przenika w głąb podłoża. Leczenie jest trudne i wymaga czasu. Przed jego rozpoczęciem należy wykonać badania bakteriologiczne, z określeniem wrażliwości bakterii na antybiotyki. Jednocześnie warto wykonać badanie mykologiczne, bo często dochodzi również do jednoczesnego zakażenia grzybami z rodzaju Candida. Nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, leczenie paznokcia zakażonego pałeczka ropy błękitnej wymaga dyscypliny. Niestety może powracać mimo terapii.
Zdrowe paznokcie u stóp powinny być gładkie, równe, bez bruzd i wgłębień, zaróżowione i dobrze przylegające do podłoża. Jednak ze względu na to, że są narażone na różne urazy, które powoduje zbyt ciasne obuwie, nieodpowiednia pielęgnacja, a zwłaszcza niepoprawne skracanie paznokci, niestaranna higiena stóp to nie zawsze udaje się uniknąć chorób wynikających z ich deformacji. Każda zmiana kształtu ułatwia wnikanie pod płytkę bakterii i grzybów doprowadzających do zakażeń. Ponieważ przez większą część roku stopy pozostają zakryte to pierwsze objawy najczęściej są ignorowane, a to właśnie jest idealna sytuacja dla systematycznego postępu choroby. Jedynie szybka reakcja zapobiega tworzeniu się trudno wyleczalnych zmian.
Paznokci nie należy leczyć samemu. Najlepiej powierzyć to podologowi lub dermatologowi. W trakcie leczenia, które będzie wymagało usunięcia części lub całości paznokcia można zrobić rekonstrukcję płytki a nawet jej protezę. Koszty takich zabiegów nie są wygórowane i pozwalają komfortowo przetrwać czas terapii wymagającej usunięcia chorych fragmentów paznokcia. Skuteczne i dogłębne leczenie zakażeń paznokci jest podstawą zapobiegania nawrotom choroby.
