Jak wynika z ostatnich danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, od początku tego roku tylko do końca lipca odnotowano 1056 nowych zakażeń, co stanowi niemal dwukrotny wzrost w stosunku do poprzedniego roku. Tymczasem przed zakażeniem wirusem HIV można się skutecznie chronić.
PrEP TRZEBA STOSOWAĆ U KAŻDEJ OSOBY NARAŻONEJ
Profilaktyka przedekspozycyjna (PrEP) polega na przyjmowaniu doustnego preparatu w postaci tabletek zawierających dwie substancje antyretrowirusowe: tenofowir i emtrycytabinę. Jak wskazują lekarze, ten typ profilaktyki powinien stosować każdy, kto jest narażony na ryzyko zakażenia HIV. Nie określa się przy tym grup ryzyka czy populacji kluczowych, ani częstotliwości występowania możliwej ekspozycji.
– Jeżeli ryzyko występuje sporadycznie, na przykład raz na kwartał, możliwy jest PrEP doraźny, czyli dwie tabletki przyjmowane przed stosunkiem i po jednej tabletce przez dwa dni po seksie. U kobiet lek trzeba przyjmować przez tydzień przed i przez tydzień po. W przypadku częstego, stałego lub długotrwałego ryzyka ekspozycji lek, przyjmuje się po jednej tabletce co 24 godziny. Farmakokinetyka PrEP jest taka, że w przypadku ciągłego stosowania, nawet pominięcie pojedynczych dawek nie zaburza w znaczący sposób działania ochrony – wyjaśnia dr Bartosz Szetela, specjalista w dziedzinie chorób zakaźnych z Klinki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
Przed rozpoczęciem stosowania profilaktyki przedekspozycyjnej należy przede wszystkim wykluczyć zakażenie HIV, a następnie zaszczepić się przeciwko WZW typu B i sprawdzić kreatyninę, która pozwala ocenić funkcję nerek. Co szczególnie istotne, każdy lekarz, również lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, może rozpocząć przepisywanie PrEP. Z kolei na stronie prep.eud.pl dostępna jest lista aptek, w których można wykupić lek. Po porozumieniu z producentem każda inna apteka też może ten preparat sprzedawać. Cena jednego opakowania to 140 zł.
Bardzo istotne jest to, że PrEP ma praktycznie pełną skuteczność. Jest ona określana jako ponad 99 proc. ochrony przed wirusem HIV. Należy jednak pamiętać, że nie chroni ona przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, jak kiła czy rzeżączka.
LEKI PEP REFUNDOWANE PO EKSPOZYCJI NA SKUTEK WYPADKU
Nieco bardziej skomplikowana jest sprawa profilaktyki poekspozycyjnej. O ile test na obecność wirusa HIV i konsultacja są w poradniach zajmujących się profilaktyką zakażeń HIV dostępne dla pacjenta bezpłatnie, o tyle odpłatność za lek jest uzależniona od okoliczności, w jakich doszło do ekspozycji. Jeśli mamy do czynienia z wypadkiem, lek jest dostępny nieodpłatnie.
– Pacjent po ekspozycji przychodzi do ośrodka i jeśli tylko jest ubezpieczony, to wizytę i badania ma za darmo. Co do leków – ustalamy, czy był to wypadek. Wtedy podejmujemy indywidualnie decyzję o tym, czy pacjentowi przysługuje refundacja leku, czy będzie go musiał otrzymać pełnopłatnie – mówi dr Bartosz Szetela.
Przyjmowanie leków w ramach profilaktyki poekspozycyjnej powinno się rozpocząć jak najszybciej, w ciągu 48 godzin od potencjalnie ryzykownej sytuacji. W każdym województwie w Polsce znajduje się co najmniej jedna poradnia zajmująca się profilaktyką zakażeń HIV, która ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Teoretycznie, wizyta w niej nie powinna wymagać skierowania. W praktyce, w niektórych województwach takie skierowanie jest wymagane, z uwagi na odmienną interpretację przepisów.
